MEITHAINU' KIPUANNA

~Lianzamang Tonsing Kʞkʞ 
A.K.A ZM Tonsing

Naute’ laisim vengkawm a a zul ua Bible sim a ka tutlai in ka phone hongging lengleng a ka et leh ka theihngeilouh number ana hi hi. Kua hi peuhmah hiam chikawm a ka lak leh numei khat hongpau kaukau a himahleh sawt kihou manlou in hongmit hi. A ‘aw’ ka zakngei mah bangsasim mahle’ng koi ah, bangchik in chih ka thei bunkei. Ka kihouna uh laklohsim mahleh phone kiik ka sawm kei a, ama hon phone kiik ka ngakzaw hi.Sawtlou nung in ahon phone nawn a, denlam a a balance bei ahihdan hon hilh hi. Ke’n theichiah (nawn) kei mahle’ng ama’n bel ahon theihtuak petmah. Ka inn ua honghoh sawm himahle uh anu damlou, lupna ngak a hunsawt kuamtak omta ahihman a honghoh theilou uh ahihdan honhilh hi. Anu’n ahon houpih nuamluat ziak a hun lemchiang masapen a a inn uh pha di’n hon chial hi.Kisuanlahhuai mahleh a tawp in a min ka dong a, Lunkim ahihdan honhilh mahleh agen bel nuam asa liai kholkei. Tua naute laisim pihlai, tunitak a hoh manlou di ka hihdan ka hilh a, banah, damleh zingkal a hohsawm ka hihdan leng ka hilh ngal bok. Amin Lunkim ahih ahon hilh a pat in kum 20 paisa a damsung loubang tulkhawm dia tongchiam, sesum phung chinlahman a khen a ka om dante uh ka lungsim leh mitkha ah sabe-kuangkai mahbang in honglut nawnaw hi.

Nitaklam ninem kuan ahi a, Teddim Road nawl a mihing’ paina dia kibawl Footpath zui in ka pai hi. Ka pamlam ah papi khat zukham-sa in hongpai diaidiai a, khovel a amah zou ding mihing omlou bangphial in miteng banchou in hang lala hi. Tua zukham papi ka muh a pat in ka lungsim ah thil tampi honglut zungzung a – zi-le-ta nei a, intum-loutum suang a kholak a zu-le-sa kham a vakthap chihkhawng ka ngaihtuah chiangin ka lungtang teipi a dawtmah abang hial hi. Pa, insung pitu ding leh zi-le-tate’ enkai a, zuihdia kilawm lampi dik-le-tang kawkmuh dite maw lungkham-mangbatna tuntu a i pang maimah ding...?

Ka lampi pai lamle thei nawnlou phial a tua papi zukham enkawm a ka paitouh-touh leh nungak khat khutvai zen a phone pau a hongpaisuk toh ka kiphu-kha uhi. Kougel kiphutkhak kia mai hilou in ka zul ua footpath tung a saminsa zuak, mehzuak leh thil tuamtuam zuakte’ thilzuak su-dalh kha in buaina lianpi ka tun uhi. JAC khawngpeuh kiphut khia a bandh ahon bawlkhak d’uh lau in ka kiphutkhakpih nungak-nou toh abaih theipen a sukveng sawm in pan nasatak in ka la uhi. Ahitak a gen in zaw kei hawkdak ziak leh tua nungak-nou pilvanlah ziak banah footpath tung a thilzuakte leng amau’ munlou a a om ziak uh ahi. Mohvek himahle ung kouziak a hiaibang thiltung ahihman in eilam’ paidan in chuh amoh teng abuk-abek in kou ka khu uhi.

Bangchi dan hiamhiam in tua buaina pen ka genveng theikhong sam uhi. Ka sa-khau ka sawk leh sawm-nga ana om dekdak ziak in kimeltheihna le hikawm di chi’n tua nungak-nou singpi ka dawnpih hi. Chikmah a kihou ngeilou gentaklouh min nasan leng kithei tuahlou ka hihman un gen di a vang khopmai. Ka ngaihtuah uzaw kibangthou ahi di, ki-entuah in ka nui vakvak zel ua. Huchilou kal a dai dide in achang in ka ki-entuah kha gaihgaih thethup uhi. Atawp in min, omna leh veng chihkhawng kidongtuah in kitheihtuahna nasatak ka bawl uhi. Tua nungak min pen Lunkim ahi.

Lunkim mi melsia ahi kei. Athaulua ahi kei a, a gawnglua le ahi sinkei. Mi pautam zungzung ahihmel kei a, himahleh a nuihging bel a ngaih ngial hi. Asa pianzia ahihleh mi ngou ahi a, huaichu ka ngaihnat mahmah zawng ahi. A inkuan khosakna uh bangmah theikei mahle’ng a kichei dan in mi hausa’ ta ahihdan a kilang. Ahi a, mi kisathei leh kiliansak belbul bel ahih melkei. ‘U’ honchi in ka min bang midangteng’ min sang a leng samnuamzaw hileh kilawm in ahon sam thithe hi!

Hiaini a kipat in Lunkim toh ka kinel mahmah ua, kihoulou a nikhat hunzat leng thil hitheilou bangphial in ka koih uhi. Lunkim toh kihou chuh ka daily routine zuihnop ka sak pen leh ka zuihzoh pen leng ahi. Genkhiat bangmah om kei mahleh ka kal uah banghiam khat a ‘riau’ om ahi ngei di – Lunkim ka taan khak di ka lau petmah mai hi. Tua mahbang in Lunkim in leng ka houpihlouh zek chiah “Keilou midang kua toh kihou e?” chi’n thikthu se deuhdeuh in hon viik sek.

Hunte khawllou in a pailiam zel a, ei genhat thu hiam ahihke’h naknuai kamsiam ziak le hinawnlou in ka kal ua a guktak a itna guizaam chuh ahong palhkhe lihliah hi. Lungnopna leh kipahna’n dim mahle’ng lehlam ah ‘phulou vangngai’ peuh a kikoih in kisuanlahna’n ka pum dim hi. Kei kisuanlah gentaklouh silhpuan pha batzoulou nana-na chu Lunkim’ nu-le-pa deihsak leh pahtak zawng ka hikei.

Bang chituk in Lunkim’ inkuan pihte’n honhal mahleh Lunkim bel kei aa di’n sihtanpha a pang in a muanhuai petmah. Ka kal uah lungkhamna meipi zing mahleh Lunkim hon it dan ka theihchiang luat ziak in lungkham na’n le ka koihkei a, ka kinepna Lunkim tung ah ka koih veve hi. Huan, Lunkim ngei in leng “Mihing’ dai kua-ma’n kai zoulou ahi. Ka lungtang a sisan lum aluan laisiah nang aa ka hi...” chi’n ahon hehnem gige hi.

Keiziak a Lunkim in anu-le-pa’ khutlum, aw khauh leh kamsia tuamtuam a tuah ngitnget-te ka panpih theikei, ka hihtheih omsun zaw ama aa dia sihtanpha a ka na gin-om ahi mai hi. Ahi a, kou gel bang chituak in ki-it in kingai mahle ung Lunkim’ nu-le-pal dalna nan zohvual ahi kei. Huchi’n Lunkim deihtelna himhim omlou in Lunkim pasal a neisak ta mai uhi. Khenlou ding chi’a nihgel lungtuak a tongchiam himahleh ‘sesum phung chinlah’ man in khomual ka suah zoukei uhi.

“Itna zaw kipahna ahi kei: Kipakkawm a lungkhamna; nuikawm a kahna; gingta kawm a ginlelhna; lam-en kawm a beidotna – lungkhamna hontuntu lel ahi” chi’a hunluite ngaihtuah in ka ihmu theizok kei zozen hi.

Zingkhua hongvak in Lunkim-te’ inn a hoh di’n ka kisa pah lunglung hi. Lunkim-te’ inn zuan in ka taipah vengveng a, kitheisak deuhmai a a inn ua ka lut valval leh tleirol nungak melhoihsim heuhau khat in inn ana zut hi. Lamdang sak chimeltak in hon en nilouh a, ke’n leng theingeilou ka hihman in ka en tei hi. Pau zawsam omlou a ki-ettuahna sawtlou ka neihnung un Lunkim-te’ inn ahihleh hihlouh ka dot leh Lunkim chihleng a thei ngeikei.

Sawtlou nung in anu hongpai a, Lunkim-te inn alei uh ahihdan hon hilh hi. Ahihhang in tua Lunkim-te’ teenna bel theituanlou hi.Lunkim-te a inn uh kisuan ahihman un a omna uh ka theinawnkei a, ka khonung buai phing hi. Ke’n leng Lunkim phone a houpih in a veng uleh omna uh ka dongthak a, huchi’n Lunkim-te’ inn ka tungthei khong sam hi. Lunkim toh anu, amau nuta kia ana om liklek ua, lengla le neihngei mellou uhi. A kongkhakte uh kua mah hon ngeilouh banghial in akip bekbuk hi. Lunkim’ nu tutna sau tung ah ana lum a, Lunkim in bel naupaw kawm in ann huan hi. Tua banah, muhmaih vuallouh di’n a room bang uah Lunkim’ pa leh anau Thangboi’ lim kitaak a, tua limte tung ah ‘Ngilhni Omlou Diing” chih kigelh hi.

Kum 20 paisa a ka kithuzak uh chihlouh kithuzak khanawnlou vengveng ka hihman un bangmah thu-le-la kitheihpih ka om kei uh. “Lun, na nu damlouh ziak a hiailam a om chihdan maw? Anuam zelna maw, na pasal in bangkhawng a sem a?” ka chihleh kiguih hial hile kilawm in hon en gaw-gawk hi. Apasal toh ta 3 nei, a 3na (tua a puakpen) aneih zohnung uh sawtlou a a pasal in a khamtheih hihte ziak a sihsan, apasal omlouh nung a hawlkhiat a om ahihdan hon hilh hi. Bangmah theilou a dong himahle’ng hiaithu hon hilh a kipat ka kisuanglah petmah hi.

Lunkim’ nu leng hongtu tou in ka kiang ah ngaihdam hon ngen mawk hi. Tua zoh in ahunlui paisa-te ahon suutpih a....

“November 25 in ka nu’ gilsung a kipat hiai leitung khovak muh di’n ka na piangkhia hi. Inkuan khosathei tak sung a piang leh khangkhia ka hihman in nuam ka sa petmah. Lawm-le-vual banah tanau-laina, ittu leh deihsaktu ding ka tasam kei. Ngaihzawng lam aleng hon it hon ngai tam vanglak ahi dia 2/3 bang ka kop zelzul sek hi.

Ka ngaihzawngte leng mihausa’ ta ngen ahi ua, mizawng leh dai kilkal a mite zaw mitsiik inle ka enkei himhim.Hunte paizel in tua Lunkim’ pa (Na Pathang) toh ka kimai kha uhi. Mi hausa lua hikei mahle uh neizou thou banah kaamnei ahih zawkmah ziak in sawt kingai manlou in ka kiteng pah uhi. Mi hausa’ ta chih mahtak ka mou vanken a thupi petmah a, banah, thuneihna,lalna, kiletsakna, vaihawmna chihte khawng ka mouvan ken nungzuitu ahi. Mihing hihna zal in kisel nikhua om thei a, huai hun chiang in ka vankente ka ngaihtuahna ah honglut masa pen hi.

Ka vanken nungzui te ziak in ka pasal’ insung ah thuneihna sangtak ka tawipah veuvau a, inkuan sung ka ut ka dah in ka peipah zungzung hi. Ka pasal a unau ua lianpen hilou ahihman in belta buh ka nekpih pah mai hi. Inkuan sung keithu ahih miau ziak in hon kalh leh selngam a om kei uh.Hunte paizel in Pathian’ vualzawlna goutan 2 – Lunkim leh Thangboi ka nei uhi. Ka tate ka it in ka hawmthoh petmah, a diak in Thangboi. Ka intuan ma ua pat insung vaihawmtu ka hihman in vaihawmna leh thuneihna pen ka intuan tan unleng ka lenzom toulai hi.

Kei mahmah leng inkuan sung sang in khotang vai ka awlmoh zaw a, insung a tate enkol a, amaute’ toh kipolhna di hun ka nei mangkei. Ka tate’n lah a pa zahtaklou ahihman un a zalen petmah uhi. Lunkim bel upen ahih dungzui in a lungsim ana piching a himahleh Thangboi bel ani-ani in talek huaihuai hi. Mit-utna, sa-utna, thanghuaina banah khovel siatna thil tuamtuam ah a intek petmah mai. Hichibang a thilchiin hoihlou lak ah kibual in inkuan sung ah lungkhamna tuntu in pang mahleh khatvei mahleng ka sal ngeikei a, apa leh a Ukim in a salh chiang un leng Thangboi ka na lehgup sek hi. Tua ka gupna te ziak in apa leh a Ukim a thulak hetkei.

Neih-le-lam a giautau lou, aduh-le-deih bangkim guanzou himahle ung guktak-laktak chihkhawng ahon thangsak mahmah hi. Huai huntan in leng ka salkei a, gup theihtawp in milak ah ka gum sek hi. Ka tapa tang neihsun ahihman in a diklouhna mun a leng sal ngamlou ka hi pen mai. Mi khutlum peuh thuak a inn hongtun chiang in, a vaw tute ka va inphul sek hi.

A thilchiin hoihlou tuamtuam te a vallua omlou a ahong ot-luat chiang in patauhna bel ka neisam a hilele ka sal ngamkei. Apa leh a u’n sal sek mahleh huaite zaw a ikh a le anam kei. A thilchiin hoihlou-te zumzelna banah ahong kidek theih deuhkhak leh chi’n Bible peuh ka zil sak a (ua), himahleh bangmah guitunna a neikei. Ahitak a gen in zaw bangteng kikhel dimdem ahi ta. Huchi’n a khamtheih neknek te’n a mah lehnek in a tuaidawng laitak in hon omlouh san hi. Thangboi, kou a nu leh pa honvui dia kilawmlua hina pi’n kou amah ka leh vui maimah uhi.

Thangboi hon omlouhsan nung inleng ka om dan ka khek thei naituan kei. Pawlam ah mite theih in zaw ka khami petmah himahleh a taktak ah setan’ vanzat hoihpi ka na hi den hi. Ka pasal’ thugen teng lah sel vek di’n ka koih a, ka pasal bangmah a simlou in ka nuaisiah petmah.Hunte paizel in Pathian in ka pasal ka simmoh di phal nawnlou ahi dia, ka pasal’ hinna ahon laksak hi. Ka pasal hon omlouhsan a kipat ka neih, ka lam teng uh huih mutmang mahbang in ani-ani in a kiam hulhul mai hi. Huchi’n ka lamsa uh ka inn nasan uleng tangzou nawnlou in mi inkil peuh ah ak bang in ka khosa maimah uhi.

Hichibang genthei hinkhua zaw palhial dia ana kikoihlou mah hive’ng himahleh ka tuhgah mah-aat ka hi, ka chi. Hiai leitung ah sum-le-pai, neih-le-lam, khovel hauhsakna te thupi ngaih in ka na suang a, huaite mah delh in ka na thapai tawntung hi. A masa leh poimohte masa sak lou in khovel thil a ka hun manpha tamtak ka seng hi. Tuate ziak in ka tapa ittak ka suun a, sum-le-pai thupi ngaihluat ziak in ka tanu meithai in ka koih. Huan, thuneih utluat ziak a keileng meithai ka hi chile’ng khial di’n ka kikoih kei.

Thangboi in hon omlouhsan a kipan in ‘Hakai pahtak a lungvei’ chihkhawng ka lungsim ah hongsuak tultul hi. Thangboi’ lawmte anu-le-pa’n zalenluat di phallou a inn a a omsak lai un ke’n bel a ut-adah in ka omsak sek hi. Huan, a lawmte’n thilsia ahih chiang un a nu-le-pate’n sal in leh a poimoh nikhua in chiang toh vaihawm uhi. Huai hun chiang in ka mohsa thei mahmah mai hi. Himahleh, huai hunlai a agamtatna te uh ziakin tu in a nu-le-pa te uh tha khek in nuamsa mahmah ta uhi. Ke’n leng tuabang a Thangboi ana bawlkha hile’ng hiai leitung ah zaw kikhen naisam di’n ka kigingta kei.

Kei ziak a khangmang a, ka inkuan sung ua hichi bang gentheihna leh lungzinna hongtung ahi. Thildang ka awlmoh tuk a ka inkuan sung ana awlmoh hileng ka pasal leh ka ta ka suun kei ding a, ka tanu leng ama’ deihtelna toh hinkua zang a, meithai hinkhua naupang chik in apal kei di. Khotang siatna chihkhawng mahni’ inkuan sung a kipan ahi. Khotang hoih diing i deih leh ei inkuan kivel thak poimoh hi. Inkuan sung ah kithununna hoihtak omnak leh khotang pen hoihlel ding hi zaw hi.

Numei’ lutang pasal ahi a, huai ziak in ka pasal ka zahtak a inkuan sung a thuneihna amah ka piak di hina zenpi ka pasal ka khutsung a ka tawi mahbang phial in ka na thuzoh kha hi. Pasal te om gegu a, numei in vaihawm luatpen ana diklou deuhmah hikha ding hi. Ka pasal’ vaihawmna insung a om hile ung hiaibang hinkhua palsamlou di hi’ng a...” chi’n kisiik leh khase tak in sapkiik theihlouh a hunlui mualliamsa-te ahon gen hi.

13/08/15

©SIAMSINNA LEH VAKIANGBU

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA