LUNI' SIHNA THUBUAI SUINA...!!( Lamka Fights Back )

~ K Lianthansang

Zinglam dak 6: 00 vel hi’n ka thei. Ka phone hong ging a, ka etleh; Chandel District (Manipur State) a posting lel, lawmpa Minlian ahihdan ka thei ngal hi. Nidang a hon houpih chiang in, nitaak sawt nung ngen ahihman in, lamdang ka sa. Kintak a phone ka pick-up ngal leh,” LTS(ka min lamtom), kindeuh in ka inn uh na vapha man dia aw?” chi’n, aw liing delhdelh kawm in hongen hi. Ka neu uapan ana kithuahtou den leh kikhanvual ka hihziak un ‘uu’ kichi zawsam ka omkei ua, min lamtom (short form) ngen zang a kisam zel ana hidan ka hi uh.

Ken leng, “ bangthu om a, ML(Minlian)..?” ka chihkik leh, “ Ka lawinu’n hon omlouhsan (bangtan hiam paulou a om)….zan nitak in leng ka kihou ua, lungnuam tak in ka na om di hon chih ahihman in, a sihdan gimneihhuai ka sa. Zanlam, Naga helpawl te’n, lawmte tamkhop a kaplup nung uh suty pai-te natawm, gari in ka paingam nawnkei ua, khe a bangtan hiam paingai di ahihman in, k’ong tuntheih pahlouh ka gingta. Huaiziak in, Lamka Crime Detector(LCD) aa na seppih-te toh ka zi’ sihdan honna suizui sak un aw?” hon chi a, “Awle, LCD a Private Assistant Detective ka hih laitak ahihman in, ka na enkai vek diing, lunghimoh ken aw ML” chi’n ka dawng ngal a; phone off ngal in, Luni’ siluang omna lam ( a innlam uh) ka delhngal hi.

Ka lawmpa-te’ inn ka tun in, mi atam naikei. A innkong ua, haipi(mango) kung ah Luni ana kikhai geigoi a, ka kiguih hial hi. Pawlam mi ana omsa khenkhat, gate pawlam aa ana omzual diing in ka ngen a, amau leng ka hihna hon theihsa vek uh ahihman in, thumangtak in ana kihemkhia uhi. Verandah ah, a sungkuante ana kap vengvung ua, amau kianglam ka zuan masa hi. Ka lawmpa’n, a nu leh pate kiang aa, Luni nuang lakhe nailou dia anget ziak a, a kikhai dandan a ana koih uh ahihdan, a pa’n hon hilh ngal hi.

Innkong ah numei teng kap vengvung mahle uh, ngaihsak man di ahi kei. Minlian’ pa(ka lawmpa’ pa) innsung ah ka samlut a, room sung ah thil omdan bangkim ka kanchian hi. Aman hongendan in,”Luni ahihleh, niteng in athoubaih gige a, tuzing leng thoupah ahi ngei dia, ann leh meh minsa diam a akoih ban-ah, singpi leng minsa in Gas tung ah ana koih hi. Kou ahihleh, ka ngeina uh paikhe theilou ka hihman un, nisuah nung in ka thou thiaithiai uhi. News (The Lamka Post) la(subscribe) ka hihman un, gate gei a box kikoih apan va la di chi’a, kong a ka pawt leh, Luni sisa in ka musuah hi. Huai phet in, ka tapa neihsun (Luni’ pasal) ka zasak ngal a, aman leng ka lawmpa k’on sawl di a chih ziak in, a om dandan in ka nakoih uh..” chi’n hongen hi.

Nidang a ka hihsek bang in; Pathian’ kiang ah panpihna ngen in, aguuk in ka thuum hi. Kong ah ka pawtkhia a, Luni’ kikhaina mun hoihtak in ka veelchian ngal hi. Ka lungsim ah,”amah leh amah kikhailum ahi kei..” chih, agingden a, lamdang ka sa. Leitual omdan apan, amah leh amah kikhailum himawklou ahihdan ka chet nung in, atunglam ah leng chetna di ka zonsuah sawmlai hi. Mi khenkhat in, “awklum te’n alei uh tep uh chih leh, ek leng teh uh ahi”, chi’a a gensek uh ka zangei. Himahleh, huaite tungtawn in, amah leh amah awklum ahihleh hihlouhdan zonkhiat ka sawmkei.

Singkung ah ka kaltou a, a sing-ka-hiang aa khau kikhihna mun hoihtak in ka veel nawn hi. Huchia, ngentel tak a ka veel lai in, anu uh hongpai a..kap leng kapthei nawn zozen lou in, aluang pen lakhe di’n hon noh thethu mawk hi. A-omdan lamdang ka sa sawnsawn a, ka thil muhsuahte leng atak mah hi di’n ka gingta semsem hi. Leitual hi’n singkung ah hitaleh, ka thil muhsuah te’n lungsim ngaihtuahna sau hon pe khopmai uh.

Leitual hoihtak a ka veel lai in, Luni’ kikhaina nuai lak ah loupa a zaam zezua zozen a, khekhap leng bangzah hiam muhtheih di’n a om mawk hi. Asingkung lah, nupi gailai’ kalzoh di vual ahi kei zel. Hiaitan ah leng, thil bangtan hiam achian huntawk mahmah. Huaikia deihkhoplou a, singkung aa ka vakalna ah, a kikhailupna khau kikhihna mun ah, gintak huailou di khop thilkhat ka mu hi. Asingkung ah khauhual kigak kip phetphut mahleh, akahiang a khau kikhihna kiim teng kolh hethut zozen hi(asing hawng kok).

Awl in ka kumsuk a, siluang pen ka lakhesak hi. Den a ka sui baan, chetna dangdang muhsawm in, Luni’ chipum ka veel a, angawn lak ah khut a kimekna lim khenkhat ka muh ban-ah, a puansilte leng mun bangzah hiam akekna om hi. Alei(tongue) tep kei mahleh, akam ah chilphuan pawtna nung muh diing a om a, lamdang sakna in ka pumdim hi. Ka thil muhsuahte, kei theihsiam di’n tomkimtak in ka gelh a, innsung ah ka lut hi. Huainung in, konglam a mipite leng gate sung ah honglut ua, khenkhat te’n pammaih saktuak mahmah kawm in, kihou siausiau uhi.

Luni’ sihdan muanmohhuai mahmah ahihman in, a sungkuan ua thudotna neihlouh theih ahi kei. Minlian’ nu leh pa ka samkhe tuam a, thil omdan ka dong hi. Den a ka thil muhsuahte ka ban gen a, himahleh amau bel theikhalou himhim uh ahihdan hon gen leuleu uhi. Gate lah, zaan chia kisungkalh ahihman in, amau’ theihlouh in pawlam mi hong gamtang kei hial ding uh chih, achiang huntawk. Amau leng gen di ahau vak kei ua, amit uh nasan tai zualzual hi. Lawmte nu leh pa ahihman in, ka mawk ngoh tang nuamkei.

Akiang uah,”kikhailum dek hile u’chin, singkung ah khauhual hoihtak in na khihkip masa diing uh chih theihsa ahi. Huchi ahihman in, na khihna uh khauhual, a sing-ka-hiang ah akitaal tuahtuah kei hial ding. Huai ban-ah, na kikhai hun chiang un, leitual na sikkha hial di ua hia?” chi’a dotna ka bawl leh, adai khipkhep uhi. Aban ka genzel a, “tu’n, Luni’ kikhaina nuai angil vetvut a, loupa bang a zaam hethut hi. Huai bang chidan ahia le? Anuai a khekhap omte lah, Luni’ khekhap chih di’n alian thei law zel a.!. Sing hiang kolh hethut-te lah, khauhual in ahet kolh vek ahih chih achang huntawk. Sihnung a, khonung khai toh a kilamdanna a omkei ” ka chihnawn chiang in, abuai deuhdeuh uhi.

Huchi’a ka omsung un, Luni’ nawlam-te hongtung uhi. Luni ahihleh, Mizo pau zangte’ lak a khanglian ahi a, Mizoram State apan leng ahi bok. Himahleh, Lamka ah leng tanau-laina ahau mahmah uhi. Mihausa innkuan apan ahihman in, amah theilou te’n leng anu leh pa atheikim phial uhi. Ka lawmpate ahih u’leh, thakhat thu a hausa ahi uh. Sumdawnna vom bikbek(black market) ziak a hiaitan tung ahihman un, a nu leh pa’ lungsim di bel theihsa ahi ngal mai.

Ka lawmpa, Minlian ka phatna leng ahi tuankei. Ka neulai himhim un leng, Pathian lau mahmah mi ahi a, khamtheih leh thilhoihlou himhim akhoih nuamkei. Achang in, anu leh pa bang kikhawm di’n a chial sek a, a lohsam gige. Kuhkal tak in, zawnzawn mahleh, a nu leh pa’n Biakinn lam naih sawmtuan lou uhi. Tua mahbang in, a naunu’n leng anaih ngeikei bok. Huchi’n om mahle uh, Minlian in bel a nu leh pa’ zakdah di kamkhat lel leng a gen ngeikei a, heh leng a hehsan ngeikei.

Tangval ka hihtan un leng, Biakinn lam naih diing in a nu leh pa chia lailai hi. Khatvei ka kiang ah, “ Nu leh pa tekhawng….ei hoihkei sim le leng, hon thuhilh a, Biakinn lam I naih nuamkei leh leng, Biakinn lam naih dia hon thuhilh di hizaw uh hi a, lungkham huai ka sa..ka tung a banghiam thilsia hongtun leh lamdang saken aw LTS..” chi’a hon gen hiauhiau sek khawng ka khonung ngaihtuah zel a, ka lawmpa lungsim piching ka sa mahmah. Himahleh, kingaise gawp ahi chih bel haih di vual ahikei. Huchi’n, alungkham hehnemtu di’n Minlian in, Mizoram lamte khat zi di’n hon nei a, aneih kum mah in Sepaih ching hi. Sepaih apan nung sawtlou in, a zi Luni in nau paai ahihtan ahi, kei theihpih.

Luni’ luang bul ah, Minlian’ nu leh pa toh, Luni’ nawlam-te hong kinial ekhekh uhi. Akiang uah ka vapai a, Lamka Crime Detector te’n atawptan suisuak dia panla ka hihdan uh ka gen leh, dai thei hamham uhi. Luni’ nawlam te’n bel,”ka tanu uh, thah dia na neih uh ahi kei a, zi leh ta dia na pii uh ahi. Tua hichibang atuah mawk pen ka ngaisiam kei uh. Amah kia leng ahikei a, asung a naungek’ hinna leng la na hihman un, na thilhih uh amawkmai a koihdap ahikei diing..” chi hawihawi hial uhi. Khat te’n bel, “amah leh amah kithat ahi…” chi teng lel gen hamham ua, amau’ khut ah koih le ung, kibohtuah diing uhi.

Siluang lah vuitheih di vual hilou. Kihoulemna om masiah, vuilouh diing chih ahitop mai. Lamka mahmah a thiltung ahihman in leh, Minlian in muang mahmah a LCD te hon zat ziak in, Police te hong kigolh sese kei uh. Postmortem bawllouh a, asih ziak suisuah zoh di ahihkei leh, huaihun chiang in, Police te kisawk pan lel hi. Lamka mipi’n leng ‘Crime’ lam toh kisai suisuahna dia, asuan leh amuan mahmah khat uh ka hi uhi. Midang toh ka kibatlouhna uh ahihleh; mi’ suidan lou deuh in thil ka suikhe zel ua, ka thilhihma teng un thuumna ka nei uhi. Hiai Luni’ sihna toh kisai ahihleh, thukin mahmah ahihziak in, kei kia a deih a, ka suitouh ahi.

Nitaklam nineem zuul in Minlian inn hongtung a, gen masak di pen ka theikei. Young Paite Association(YPA) te’n lah, Phattuamngaihna suah in Haankhuk tohsa in koih ua, zaankhang hileh leng, vui di achih hunhun ua vuiliam thei diinga mansa in om uhi. Nungak-tangval te lak ah, aphun suihsuih kuamah muh di ka neikei(innmun hong phakhate’ lak ah). Lamka Block aa YPA makaite leng hongtung thithe ua, fel uh ka sa mahmah. Minlian in ahihleh, a zi pom tonton a, kahkhum ngoihngoih maimah hi.

Atawp in hong kihahsiang a, thil omdan bangkim ka hilh vek hi. Hongpaina a avan silhte niin gawp ahihman in, avan siang dangte silh di’n amau’ room ah va lut a, akhawnung in kei leng hon samlut hi. Almirah hon hong a, apuan silh dia a kisak leh, lehkha pek khat hong lengkhia hi. Lamdang sasim kawm a ka et u’leh..atung ah liandeuh mai in, “U Lian, Mangpha..!!” chih kigelh demdom hi. Kuamah dang ka theisak naikei ua, alawmhoih mahmah ka hihman in, kei toh ka simkhawm uhi.

Huai laidal ah, “ U Lian, hiai lai na muh hunchiang in, kei toh ka sung a om I ta ngeklai ka sikhinta diing uh. Huai ka chihna san bel, I nu leh pa’ thilsawm ka theihguk ziak ahi zaw. Bangchik hun a thah a om diing ka hia, chih ka theikei. Nang kiang ah leng, thilteng gen k’on sawm ngeilouh himahleh, tu’n hiai ah ka thugen nanung k’on nutsiat hi. U Lian, nau ka paai tuung apan ki-etkolna di sum no’n khak zel a, himahleh huai sumte koilam ah pai ahia chih ka theikei. Doctor’ kiang ah 3 vei hial ka vapaita a, damdawi honna gelhsak gige hi. Himahleh, damdawi leina diing sum omlou, chih a hih gige ziak in bangmah ka genkei. Nang hon sulungimtu lel ka suah ziak in, na kiang ah leng thilteng ka genkei.U Lian, ka gilsung a I ta a omlai a bawn, etkolsak a omlou ka hihman in, hiai leitung a hong pian diing leng ka ngaingam kei. Piang hita tawk leh leng, asakmel piandang diing in ka gingta. U Lian ei, ‘ I nu leh pa’n a chih bangbang uh zui phot peuhmah ni. Ei sang a ana upa zaw ua, ta leng bangzah hiam ana kem pichingta ahihman un, amau thuthu in om ni..’ na chih lai khawng ka ngaihtuah a, lungnop ka kizil zel. Ahihhang in, peihlou sasa in gamtang sek mahleng, pahtaak ka lohkei a, I sanggam nu’n a khamtheih man dia sum aguuk chiang in leng, kei ngoh in ka om gige hi. Ka thuak siamkei U Lian..Huai kia ahikei lai, zanlam pasal mi 3 honghoh ua, akihouna uh ka zaak ni apan ka tha abei hiaihiai hi. Court in, si dia hon thutankhum toh kibang hial in ka thuzak ka ngaihtuah hi. U Lian, banghiam chi a sihna-manna ka tuah leh..I Nu leh pa’n sum tampi seng a kei hon thatsak uh ahi chih, thei kilkel in la’n, hon thahdan uh bel…Lamka Crime Detector te suikhesk in…ka sih di hun bel ka gentheikei. Himahleh, thah a ompah di ka hihdan bel ka chian huntawk. Na mel muh ka kilam-en nawnkei U Lian. Huaiziak in, Mangpha…Mangpha….” Chih teng kigelh hi.

Huaihun in chu, ka lawmpa’n zahngaihna anei nawnkei. Room apan a pawtkhia a, a nu leh pa tung ah akhasiat thu va genkhum muatmuat maimah hi. Ken ahihleh, Luni’ laigelh hoihtak in ka veel kik thak hi. Huai ka veel laitak in, ka lungsim ah, “LTS, Lasiam Lengtong Pauno in, ‘na zi hang in; na sanggam suahpih u-le-naute simmoh ken, nidang chiang in kisiik diing hi teh…chihdan hiam ana phuak a, dik mahmah. Himahleh….nu leh pa’ ziak a leng zi leh ta te’n sihloh thei zel uh ahihlam leng phawk ahoih..” chi’a hon genlai khawng ka khonung ngaihtuah kik a, alunggim didan khawng ka suangtuah kha doudou nilouh hi. Huailai apan ka lawmpan bel, a zi’ thuakgimna ana theigu giugiau hihtuak hi.

Huaikia leng hilou, “ thil banghiam, ahoihzaw di deihna in gen le’ng lah, ‘zi na neih leh, gen-le-sak na hau’, na zi thubawl ngen hi…na utna lamlam uah om un lan, na ut bangbang un thil sai uah…chihkhum a ki-om maimah zel a..nang zaw zi neihpah hon sawm ken aw..” chi’a, Minlian in hon gen khawng toh, tua thiltungte kizawi tawn vek ding in ka gingta hi. Luni’ laigelh tungtawn in thilteng a chiang kuau mai a, thah a a-om nung a, mahni leh mahni kikhailum achihtheihna diing ua, singkung a akhai tawm uh ana hi laizang hi. Ann, meh leh singpi minsa a om achih uh leng, amau ki-guard na dia ahih uh ana hi leltak hi.

Huaini mah in, Minlian’ nu leh pa mat in omngal ua, a kizoppih teng uh leng, huai nitak mah a matkhiat in omngal uhi. Luni’ luang ahihleh, a zanzan in Phatuamngai pawlpite leh saptuam makaite’ makaihna in vuiliam in om ngal hi. Huai ni chiah in chu, “Thudik in kongbiang kaanlou a, thusia in mual kua kaan”, chia agen sek uh bang ka ngaihtuah kha hi. Adik mah ahi. Tulai in leng…”facebook” chih a theilou I omkei ua, Thudik leh Thutak hong ki-post chiang in, comment 5 lel leng a kaan kei. Himahleh, thusia deuh hong ki-post himhim leh, comment 100 kaan kin mahmah lel hi. Himahleh, Luni’ Sihna Thubuai Suizuina apan in,”Thudik in kongbiang a kaan zoukei. Huaiziak in, innsung ah bittak aa ana om gige ding ahihman in, khatvei tei muhsuah(thudik) hi thouthou diing hi..” chih, miteng in atheih diing un ka deih hi.

Laigelhtu’ Lungsung Pan:Hiai tangthu, Phuahtawm(Fiction) maimai ahi. Mihing’ min leh Pawlpi’ min kizangkha-te leng, akilawmkhawm diing geelna a zatkhak ahi. Hiai Tangthu apan in – Sualna chiteng in hon naih hulhul ahihman in, Lamka mipite’n leng sualgal doukik peuhmah phot ni. Huchi hileh, thudik in I gam uah vaihawmta diing hi. Thilsual tawpkhawk hih mahle chin, Thudik in hon zongkhe thouthou diing a, thudik avualzou veve diing. Khenkhat bel, leitung ah ki-iim zou maithei ua, himahleh nungchiang in ‘amau leh amau kipuang ziahziah lel diing uhi’. Huaiziak in, Sual thilhihte tawpsan in ; Sualgal doukik khawm ni’u aw.

0508 – Ka Kipak – 2015


©SIAMSINNA LEH VAKIANGBU 

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA