BANG THU GIAL DIING........??

By: MàSåñg LèìVåñg (VangNgaih Special) 

Bangthu gial diing va chihchih a khaikhu ngeetngut jen a Thugelh diing ngaihtuah a um-um a zong ahun kikhel thei ahi chihbang va phawhphah sam ngai jel.

A mawngmawng in March 21 ni a Siamsinna leh Vakiangbu website kipatkhiah nung sawt zong kihal khollou meithei a Thanuam Dahpa'n Facebook group a ahung na add hi kei diing a hamphatna khat ahi kachilouthei sih. Hulou-ah I website leh Facebook Group kumkhat meelbang muthei diing dinmun a I umna ah Adminte leh Member tangpih tengteng phathuai kasa mahmah. Huchibang kallah ah 1st Year anniversary toh kiton a Houtute lemgel siamna toh thugelh thugelh kidemna umdiing chih ka heet chiil in, lungsim khat ah ka kingaihtuah a, gelh ve-tei ka uutsam ngal a lah naupangjiah atadiai kizahpihna bang kanei gusim hiauhuau hi. Huchi hitamahleh Telve-tei diing chih lungsim in zouzaw ahita ngei diing........ Bang Thu Gial Diing ka hiai? chih ngaihtuah in ka lungsim chu a buaipanta hi.

Neulai a Singtang lam a skul kai lai chilei, Pawl III-IV veel simlai bang ka lungleeng vungvung khamawh a. Hu hunlai veel chu neu zong akineu nalai thou a, zingkal daah 4-5veel in aki thou a; thohthoh chia maiphiat-hanawt chihte um seselou, Saili(gophel) kila in Innhang lam a va peel di a ki kuansuh threuh. Ni hungsuah hoih simta chihchia Innlam ki zuan tenten zel. Nute'n ann ana huan uh; amit toh ki ton a ann ki nesuh in, gamlah a zingpawtna kisuhsiang chihte um seselou dan ahi. Ann neehzoh leh khoi lah-lah aha a Skul uniform ki zandoh; achangchia phaan(bench) nuai ah; huchilou chia lah lupna nuai bang ah. Kengtophah buhtheih nimnem, a kibawl chiil a kinawt kiseen chu ki bulh in, hoih khollou sim nipnep nalai. Huchia skul ki juan vengveng. Skul room sung khosa gim leh naupang gim thuuh nam vengvung a class kila in ''Ko......Kho........Go.......Goho.......Ngo...'' chia savung a lawl gui kisang chenchen zeen a kikou hemhem. Hichibang neulai hunte bang I ngaihtuah le I damsung a diing a hunnuam leh ngaihhuai pen hi mei in ka ngaihtuah hi.

Huchi'n Skul kai chu ahung kitawpta a, Inn ki zuan pah tingteng in; tungtung chiang a Bag ki pai khevit- khoigam tung ahiai chih zong ki ngaisah nawn tuanteuh lou. Huchia ngakul liau dia ki zawn nainai in lawmte toh kikuan nainai zeel. I vaangsiat ni bang ahih khaah chu o..... Ngakul neipa ana um in, Amun tungtung chiang a puan paihkhiah vit a ki tawmluut ngal dia kisa, a lampi a vanteng suah malawh a amun hung kitung in guaahtang a Ngakul neipa mai a ki zeepdiing ngaah a kigual detdat bang zaw..nuam lawmlawmlou hileh kilawm.

Hichibang neulai hunte I ngaihtuah khaah chiang in Ihinkhua tomkhat sung a I hunnuampen leh Mangngilh theihlouh a I koih ahih pumpum in, Nu-le-pate sep-le-bawl leh natoh khatpouh lah huhthei diing a piching nailou Ihihna kar ah; a gimsiat hun uleh athatawl hun uh atamjaw hidiing hi a; chih bang ka ngaihtuah a. Thamlou in Skul a smart deuh leh namtui deuh a hungkuan hingal.......kumkho tungtawn a naupang gim leh leh hulum mahmah thuaah mualsuaah dimdem Skul Oijate Phatthamching leh akipumpiahna uh loupi kasa hi.
Kei bang ka neulai hun sung teng singtang a mission Skul a kai ka hi a, hi sung a Ojate bang ka ngaihtuah leh ha loh genthamlou la a, naupangte khual a kipumpiah tah leh kuhkaltah a Lehkha hungna hilh tuuntuunte hi phattham leh Paahtawi taah kasa hi. Hichibang ngaihtuahna gentaahlou neuhneuh ka ngaihtuah doh lai in, government teacher hi ngal a lohtampipi la a Sepna diing mun nasan Juanpeihloute hi ka mohsa mawhmawh hi. Kei mimawl ngaihdan mei chouh in. Naupang siamjilsahna hih I gam-Inam khantouhna diing a Grassroot level development um theihna diing a akuul leh poimoh masa peen ahi chih Naupang siamjilsah diing a gavernment Teacher muthei chiang in chu angaihtuah theih uh ka lam-en mahmah. Hung gen nalai leng, Ka neulai a ka Teacherte bang Government teacher diing leh naupang enkol diing inchu asiamna uleh atheihna uh chin kasa mahmah a, himahleh asiamna uleh apilna u kheel-ah Govt. Khaam(job) petheitu GOUSUM aneihlouh meichouh uh ahi.

Adiaah in ei Southern Manipur a singtangmite lai a Tangthupha hungluutna kum zaa chingpan giap ahi. Aih ei singtang mite, Suangtu kibang leh I tangthupha zaat masat uh kibangte lai a Christian hingal a Gindan leh paidan thah hung piangdoh a, Denomination tuamtuam a I hung um khiaah uhih ngaihtuah thamching kasa. Suangtu ki bang Iki chih lai zing in Ham-le-pau ki banglou deuhdeuh I hihna kal a Imahni ham-le-pau ngei a Pathian biaah khawm uutna ziah a Tuamding a umna penchu demsih hang. Huban ah Denomination tuamtuam a Iki puaah laizing a thu I pom a I zuihte Bible thu apan veh ahi a, Hu thugin I neihte zong soi phaah I sawmsih. Hu kawmkaal ah doctrine a Pathian Bia I hiai chih ki ngaihuah jual cheuh ni.

Pau-le-haam ki bang sung a Kouhtuam kikhenna hungtuntu chu Atamzawte Pathian apat a heetsah a um I hi khelsih diing uhi. Nampi sung a kouhtuam piching na umsa sung a VAIHAWMNA dihloute ziah hidiing in ka ngaihtuah hi. A ban ka gensau sih diing. Atangpi in Leadership quality hoihtah neilou in Kouhtuam sung a Mohpuaahna liantah ahung tuuhkhah chiang in heemtu SETAN in zawlhnopsa in khat-le-khat ki tahtuahna ahung piang a huchi'n Thangpaihna in Gindan hungsu kha in Pawl/kouhtuam Ing phutkhe meita uhi. Hih in I society leh Nam ki tanauna saupi supoi in kamu. Gensaulouh in a poina I ngaihtuah khe thei mei diing uh.
Ei singtang mite hi Hausa nei leh Hausa nei a ki vaihawm namte I hi uhi. Hausa nei a ki vaihawmna ah hausa chu a kho neitu leh a vaihawm khua a diing a kumpi/lal chih diing ahi. Hausa nei a kivaihawm i hihna ah Hausa phalna lou leh hausa theihpihlouh mawng mawng in akhua mite natawm in Neh-le-taah hawlna diing in gam vaat ahihlouhleh gam a ki neih tuam theisih hi. Hausa in khosung innchih a kumkhat a Louneihna diing a apiah gam a neeh-le-taah piang lah a amah gam khel a kho mite in loubawl ahih man in Taangseu a dong zeel hi. Himahleh Meithaite achu a dong ngeisih. Singtanggam singtangmite amah ahi chih a tulai thu buai vengvung lah a i suanlam pen I hausa kivaihawmna ahi.

Hausa nei a kivaihawm chu ngaih khat ah ahoih hi. A khosung mite in Land rights aneihlouh u meichouh ahi ahoih louhna. Hunsawt sim paita in Solkal in Land Ceiling Act kichi daan ang patkhiah chu Ei singtang mite'n tutan in pomgual in i koihsih uhi. I gam iit i hih ziah uh hipen diing in ka gingta hi. Gensau deuh lei hi Land Ceiling Act in a tup pi pen tah chu, Mikhat min in gam lian pi a umlouh diing, gamlianpi nei te chu Solkal in agam laahsah a mi zawng leh gentheite loubawlna ding leh amau ki tungding na diing a mi zawng leh gentheite piah diing chih ahi. Hi act chu ahoihna tah leh achiangchiang a a Focus tah chu Zawngkhalna suh bei diing leh Mi ahau ngal in nei velvul a a zawng ngal in angeihlouh kei pen suh beina diing ahi hi. Ahihziah in Ei singtangmite ngaihdan ah Hausa nei a i ki vaihawmna suhbeina diing leh I gamleh leitang neihte Govt. khut a luut a mahni kivaihawmna ina neih uh suhbeina diing Act ahi chi in i nawl khiin uhi. Adih mah ahi...hulou Act dangdangte et in zong atheihtheih hi. Hi ah ka gennop pentah chu Maban azong development scheme tuamtuam pansan a nei in sumtampipi hung sung lut in propaganda chilgiltah khoh in I gam laahsahna diing Plan ki bawl zing ahi chih mangngilh guallouh thudih mah ahi.

Huchi bang mah in i kiveenna diing chu Development fund tuamtuam hung luutte leh i muh diingte chu a terms leh condition bng ahiai chih chilgiltah a veel masat diing ahi. Huban ah apilpen hisih zong leng, hi I hausa kivaihawmna paisuah pih haamsawm ihih na ah Hausa in kho mipite Land rights a bawlsah poimoh in ka thei hi. Ka gennop pentah chu, Permanent farming innchih in a bawl theih a Shifting pen suhbei ding dan ngaihtuah zawh diing ahi. Ki tung ding na diing in.

A tawpna pen diing in I government ahoih mahmah a, development scheme tuamtuam I gam a diing a poluut zungzung uhi. Khosung leh gamsung hoihna ding a public benifit diing, etshna. Community hall, library, etc. hite hih a kepdan i siam diing uh ahi. Khuga Dam A tui ki ching vel vol i neih a phattuamna di tah ah zang ki chian theisih mahlei Tourist Spot hoihtah i neihsun ahi. Humun ah Guest house bang hoihtah in a kibawl a Zat ahih ma a va susetheite ki hi nalai hinmaw !! Bngteng genlei zong I zuihlouhle phatua lou diing.

Bangthu Gial diing Ka hiai chia Ka ngaihtuah pum a hung lut hi bangthute pouh ana hi ei.
Anniversary Chibai.........

~msleivang/2013 

Admin Note: Hiai " Bangthu Gial Ding" kichi Siamsinna leh Vakiangbu 1st Anniversary 2013 , Laigelh / Thugelh Kidemna a General Category a thumna ahi. *Thugelh siam pungtou zel i hihna ah kipahhuai i sa mahmah.

@Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA