Mihing Dahna; Leikha Kipahna.
~ZM Tonsing
“Nidanglai a...” ahihke’h a Upa lam deuhte’n “Kou hunlai a...” chih
numnum gige bangle hoihlou. “Kou hunlai a zaw zawngtah chengkhat a gap
tampi, puak zohlouh di phial khop a tam kilei zou hi a...” Nou hunlai in
chu na zawng theilua ua eivele!! Nidanglai leh tulai/tuhun bel a kituam
a, gintak huailouh phial di zen a a kilamdan di mah ahi. Nidanglai leh
tulai/tuhun pen kibangtou dedaw mawk le pen a hoihlou kia phetlou a
lungkham huai mahmah suak ding hi. Ahi a, “Nidanglai a...” i chih daldal
theih bangle kipahhuai mahmah khatchu ahi ve. Hilele, nidanglai leh
tulai va tehkak in bukkak mun lo zozen lele i hehna di tamphet di a mai
diam maw, chih sim in om!
Neulai a nu/pa te’n lupchiang a honkhim ihmutna di ua “Ni danglai a…”
hon chih daldal sekte khawng uh bangchik hun amah diam maw? Hunsawtpi
paita khawng mah aitam? ‘Nidanglai a...’achih kia uh hilou lai,
“Nidanglai pekpek a…” a chih tonton zo-zen hun ubang om. “Nidanglai
pekpek a…” chi’a talvuai nemnum zozen leh mitsi tonton zen a a chihte
ubel sawt peuhmah kha ding eive.
‘Nidanglai’ i chihte bel hun bangtan hiam, khang khat/nih kivei
khinta te hipeuhmah ding in koih mawk ni. Tua hileh kei hon gen dekpen
‘nidanglai’ chih ding in thamnai hetlou suakmawk ahih teh ‘zanzek a’
khawng chih mai ngailou di hia! Nidanglai eh! Zanzek khawng a ‘sidak’
khawng hongging doldol chiang a lauh chihtak a kilau, ki-om lemthei
mahmah lou, kipumliin! Tuchiang a chu ‘sidak’ hi’n bang dakdak le ahia
‘Patau dak’ nasan in le hon su-thawmhau leh patau sak zounawnlou bang.
Nikhat a ‘sidak’ khatvei beek i zaklouh chia lamdang! I za alah “Sidak
gingnawn ahi maw” chilel. Neuchik ana patauthei deuhte’n “A kua le sizel
a tel lawmlawm a!” chisuk, veng! Kikhopdak toh i bil a alutdan
kilamdang lou chihna ahih chu!
Khovel a hinna nei tengteng a damden di ki-omlou, ut in utkei le i
maban a sihna in honngak hi chetchot tel zouzen in chin, lunggim huai
aka. Hinna neiteng kia beek hileh phadawm deuh ven chin, “Khovel’ thil
tangtawn daih di omlou” chih hi giugeu mai! Hinna neiloute’ nasan
mangthang di ahih in chu hinna neite bel gentam ngaise lou. Hinna nei
sapsap dia le mihing leh ganhingte ana kipoihlong leh dengdel tuam
chitchiat sese zel zo-mah! Kep chihtak a kikep ngai. Huaiziak a,
laphuaktu’n “Leikha leh tui-ekte’n a neksiatna gam ah ken gou
kholkei ning e; leikha leh tui-ekte’n a neksiatlouhna gam(van) ah ken
gou khol zaw ning e” achih mahbang a leitung tomkhah i damsung,
‘meipi hongkai a mangnawnpah mai’ toh tehkak liuhleuhna mun sang a
tangtawn-tangtawn a i omna diing mun a gou kholzawk ngai hi v’aw.
I chihsa mahbang a leitung a damden di ki-omlou, sum-le-pai,
neih-le-lam hauh leetluut hang a ‘laitat’ louh di chihna thu omlou,
himahleh hiaite tungtawn in bel nakpitak in i kikem thei tham. Banah, i
damtheihna neuchik khawng kemzou in i hinna nengkhah khawng zaw behlap
zekkha mah in teh, hilele si thouthou di! I sih chiang a hon it a,
nakpitak a hon suun a honggal taktak mah ana d’uam, honggal bel tam
mahmah kha mah in teh, ineih-le-lam ziak in. Lamlian tangpi (main road)
nasan le khaktan in a om kei di le ka chi tuankei! Himahleh, honggaal a
tam zengzung hang a vangam kai bel hituamsam ken chin. Thagum a vangam a
kisawn lutzoh le ahisam kei di! Pankhawm naihnaih a vangam a kisawn
lutzoh di ahih in chu i damsung a vangam a hon sawnluttu di nasatak a i
zon ngai di eive!
Huan, eilawi in sihnung a kiphat vakvak chihkhawng i thangsak ua!
Damlai a hoihna himhim neilou; zatna bei banghial a i gen zutzut-te uh
ahongsih hial ua leh mihoih petmah eive ua! Sihnung a aluang tung hi’n
‘tung’ sese kei taleh gawlgui dawk hawihawi, chiltui kithehkhe
phungphung zozen a phattheihtawp a i kiphatna te un vangam lampi a hilh
na diam maw!? Setan su-kipak a, nuisak rhiahrhiah, Pathian sik-et veivai
saktu houh i hilim di ka chi!. Nakpitak a i phat hang in i phatna in
vangam a lutsak tuankei dia, i gensiat hang in leng gawtmun lam a naih
gulgul tuan tha’h kei di. Huaiziak in, i aw, sihnung na-na-na in chuh
hihna bangbang in kigensuk metmet mai lele a se lawmlawm tel dia hia?
Sihnung a chiltui kai zuukzuuk zen a i kiphatna (di) te uh damlai a
kiphatna di’n zang le a gah kipahhuai leh khum loh diing houh a hong om
zaw kha dia aw...Phat utlou kua-mah ki-omlou ai’hbang. Mipil bangle na
hai bawl leh a tawp in a hai khong dia; mihai le na pil bawl leh a
hongpil mai di. A koltu’ zil ahi.
I hinna ei’ khut a omlou ahih ziak in sihhun di a thei ki-omlou hi.
Niteng-hunteng a sithei gige kihi mahleh ‘zanzek’ khawng a zaw sihna
chihkhawng pitek leh putek-te’ a dia kikoih eive. Khanglaite khawng
sithei dia le kikoih mahmah lou pi a! I pian tuung a i damsuah khak
ngeingei ahih le chu tekkun tan dam dia kikoih top! Khanglai si chihbang
chu lamdang kisa petmah himai.
Tua lah teknung-vuainung a sisang a khangdawng thitthret lai hun a si
kitamzaw bang maimah phial. Nidanglai leh tulai a kilamdanna hiai
khawngle himai lou di amaw, “Tate’n nu/pate vui khanawnlou in nu leh
pate’n tate vui kha zaw ta maimah” chih khawng. Kilamdang petmah aka
maw, a kilamdan dan le mulkimhuai! Khangdawng lai chihhang a sih
theihlouh i chihna bel ahi zenzen kei, himahleh khangdawng lai a si i
chihte a tamzaw nek-le-dawn kisuum louhziak, khovel nopsakna-
khelh-utna, sa-utna leh thanghuaina tampite lak ana kiphumtum luatkhak
ziak uh hi tangpi hi. A vek sipsip in zaw chi khang.
“A si masasa hampha, puantuam tang” i china a ei utthu leh deihtel
thu a thil hithei hilebel sihhak a “puantuamlouh” kua-peuh i utzaw chiat
ngei d’uh. Huan, khamtheih-guihtheihte ziak a i sihbaih letlut a
leitung mihingte’ ‘puantuam’ a i om hang in vantung mi, misiangthoute’n
kipaktak in honna ‘puantuam’ litlit na d’uam maw...!!? Leitung a i
gamtatna bangbang ‘kipahman’ mu dia kuan chuh kihi eive! Huan, khovel
thil a et in leng khangdawng lai a site chu a innkuanpih te kia hilou in
minam a di’n le supna liantak ahi hi.
Sihna in khentuam neilou, azawng-ahau, aneu-alian, atek-akhang sivek
di chuh ihi thou uh. Himahleh, nek-le-dawn kisuum deuhle khangdawnglai a
sihna hanmual lamzuan i tawm deuh diam chinuam lampang chuh kai ve.
Teknung-vuainung in bel sih lele ‘ahi di mah’ bang deuh hi v’aw. I
ki-tkei, kingaikei chihna hilou in. Hileh, sidak in le i lungsim uh hon
dengpuaklek deuh di eive. Sidak khawng gimneih mahmah hunlai hun
kipahhuai lua ana hi dan aka!
Kibul patthak na dan neuchikbeek i neihkei ua le bel atek-akhang, a
ki-eng mah bang a sihna hanmual lam hunteng-dakkal teng phial a
ki-zotsan noihnoih gige di i bang uhi. Sih chiang a lah azawng leh hau
kal kideidanna uang lo-zomah! Sihna hial in innkuan sung a vai honhawm
leh zaw naa lo-deuh ngal eive, lah ei i dah mahmah hang a leikha’n nek
di muang chi’n ana kipak mahmah phiangsan ve’n chin. Mihing Dahna;
Leikha Kipahna!
8/03/2013
Nu, ka kipak!
© Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment