ZOHANG' SIHAL
By - Dding Sonna Zomi
Nidanglai pekpek in i Zogam ah khota lianlou cik khat ana om
ngei hi. Khosattute'n min ngaihtak ana phuah ua, 'Khamgam' ana ci venvon
tel uhi. Khamgam bel India-Myanmar gamgi zuul a India sunglam zawdeuh
ah om a, khawkiim ah loumun ding hoihthei mahmah hi. A hucih dungzui in
hiai khua a tengte'n nek-le-dawn lamsang ah khodangte eng tuanlou ua,
Khamgam apat puuktaw dia kuan cihbang kigen kha ngei vetlou hi.
Nek-le-dawn kicing cih mahtak chu zu-ne a kipolhlimna bang a tam a,
nopna-dahna hunte ah zute luup in lamtual na saikhawm zel uhi. Huai
hunlai a khua laklak ah a nuamsa lawitak ahi uhi. Huangvulh-ganta le a
hau thei mahmah ua, ak leh uite leng ana vuul deuh ua, sial leh vokte
genlouh in.
Huci in hiai khua ah papi galhang mahmah khat ana om hi. Amin thupi
bel 'Tualdou' ahi. Tualdou minthanna bel khosung kia ah hilou in
khokiim-khopaamte nangawn in gal aneih ciang ua amau lam ah pang dia
sialpi-sialtal leh khibahte toh a guaih zel uh ahi. Tualdou bel Khamgam
hausa hikei mahleh,khosungvai khatpeuh ah thu nei mahmah hi. Cih bel
huai hunlai a galhangte dinmun sanglua, hinna tam la zouzou ngaihsang
leh zahtak a om himai ahih cia. Hinna i cih ciah mihing hinna chauh hi
zenzen lou, gamsate hinna le hithou ahi. Tualdou minthan mahmah nawn na
khat bel a thau khatvei a kap nakleh hinna nei khattei si chet mai kici
hi. Galhang pen ahih mah bang in hausapa'n a tanu melhoih pen leh sahou
bawlsiam pen lia Housiam toh ana gawm teitei ahi. Hiai nupate'n tapa
khat kia ana nei ua, amin di'n 'Zohang' ana phuak uhi.
Zohang kum 9 a phakkum in khatvei apa gamlak ah sabeng dia a kuankal
in anu'n a puteh sahou kholh di'n sawl hi. Aman le huai a anu'n
naangkual a a khilkhawm sak liilei sahou teng lazok in thumang tak in a
pute innlam zuan in hong paita hi. Cihleh lamkim khawng a tuntak in a
sahou tawi thakhat a hong gik guihzel hi'n a hon thei mawk a, lauh bang a
laudek sim hi. A kihei zok a, a et leh uinou bangbang a neu leh iplah
huai kiukeu khat in a sahou banlah sim pipi a pettou cheuhcheuh zel ana
hihdan amuh in zaw a dip-hawm teng hukdim geih mah a bang hial ve.
Huci'n a kizuisak den a a pute kelkong a tun un a sahou tawi beu khat a
khiat a a puteh a lutsanta hi. A pute'n ann khawng ana neksak sawm in
khoukhou mah le uh amah bel ann ne man hiuhiau di te ahi nawn takei,a
uinou ana vakmang khak di a lauhguk mahmah ziak in. Atawp in khouh
teitei le a sawm nonkei ua,a pi'n a aktuam ua pat aktui tang 6 sawkkhe
zok in a tunsak somsom hi. Huci'n Zohang in le huaiteng a khut a
tawikawm in kipahthu le gen manlou phial in hong diangkhe pah hi.
A pute kelkong a tun in a daak kimvel a, himahleh a uinou bel muh
di'n a omkei. Inn ah khoi dia lak ding cih tan ana geel man zaw hiven ! A
puteh a lutma a a lak khaklouh bang a kisik mahmah a, thabei meltak in a
innlam uh zuan in, lamkiang khawng ah a uinou ana omkha hiam ci a daak
kawmkawm in hong pai namnam hi. Lamkawina masa a hon pel a, a uinou bel
muhphak in a om tuankei. Hausapa inn pelhzoh a lamkawi ah a hon
suahkhiat non in bel amalam gamla lawlou lampi kiang ah huai uinou in a
sahou piak ana nek laitak a galmuh zenzen hi. Himahleh en dih a nung ah u
Daizen in khetbuuk toh ana geem khiankhian ! Zohang le hattak in taitou
pah chenchen a galhang tapa cih mahtak huai uinou a bawhtouh gawp leh a
aktui tawi teng kitam vek ! A uinou le chu mankha veve ! U Daizen in
lamdang sak meltak a ana et heuhou amuh tak in amanle, ''Hiai ka uinou
ahi, bangmah cih ken aw'' a cihleh u Daizen in, ''Uinou houh hive,sihal
nou hi. Koi hiah that zok ni !'' ci gemgam hi. ''Kei thu hi kei mat
masak eivele'' ''Naupang phelphal, hon pezok !'' ''Ka pa kiah ka lak
phot dia thah di a cihleh kana that di'' ci a apa a genkhak touh hial
leh zaw u Daizen le hong daigeih mai hi. ''That teitei un aw Hangpu'' ci
numnum kawm in a paisan maimah aka.
Hicia a kihou sung un, huai SIHAL nou in Zohang' puanbaat tung a
aktui neng baangte ana liak tautau laitei. Hucia aktui neng baang
niaunuau pi leh huai sihal nou angpom citcit kawm in Zohang a innlam uh
manawh in hong pai nawnta hi. A inn uh a tun in chu anu ana kipak khol
hetkei. Naupang cih mahtak nengcik awsang zek leh kappah ding cih anu'n a
thei, tai selou in awl in ana houpih zaw hi. Anu'n ana tailouh tak in
amah le a lungmuang mahmah a anu'n a dot peuhmah awl-awl in a hilhthei
hi. A aktui suktap dan leh huai sihal nou amuh dan,ban ah Daizen toh a
kituhdante a gen touhvek angai hi. Daizen kiang a ''Kapa kiah ka lak
masa dia..'' a cihpen a genkhak ziak in anu'n le a lungsim ah apa
zinghal ciang hiam a hong tung di hi naven a ci a sihal nou vakhoi cih
pentak deihkei mahleh huailam genzaw lou in ''Na pute hon aktui kholh
teng beek hon tun lecin hoih d hia aw'' a ci lel hi. Huci'n sihal nou
seng a khuhkhum ua khawsak lui ah kisil di'n a kuantouta uh.
A zinghal zingkal baihtak in tangkoupa hong kipan a, ''Khaih ,khaih,
khaiiiiih... !! ana ngaikhia un...pu Tualdou in...sahang aman ei !....
Nungak-tangvalte'n...khosak mual ah...va dawn ding ci ei...hausate inn
ah...kingak khawm ding ......!!'' hong cikhe zoiizoii hi. Huci'n
khosung mite vaidawnna thupitak toh pu Tualdou a innlum a hong tung
petmahta hi. Huai a sengnuai ua ana haksan gialgual sihal nou bel amu
hetkei ! A zingciang zing-ann nekkhit in Zohang in huai seng va hawkkhia
in a lawm muhthakpen apa kiang ah lah di'n va pomphei a,apa'n ana muh
tak in a gei a tempawng manphei pah hi. Zohang in sihal nou a nunglam ah
sel gaih a, ''Pa hiai ka uinou di'n ka khoi thei diam hehpihtakin?''
ci'n lamet bei meltak in apa kiah dong hi. Apa'n le, ''Uinou lah hilou
a, tu mahmah in ka that ding hiai akgute suan ka innsung ah om theilou
ding !!'' hon cihphei lomlom leh Zohang le hong kap keuhkeuh pah hi.
Hucia kidik tan letlet kawm pi in ''Heh...pih...tak...in....Paaa!'' a ci
lai teitei hi.
A tapa in amah lau mahmah cih amuh in Tualdou in le nuam asa tuan
samkei, aziak bel amah khatveivei huham phuphu sim abat hang in a
lungtang ah itna hau tak ana hi. Midangte'n alauh di uh a ut hang in a
innsung ah bel galhangpa a hihna sang in Pa a hihna tungnung sak zaw
gige nuam hi. Zohang ngei leng a tapa tang neihsun ahih toh ana duat
mahmah gige sa ahi a, a deihdeih ana guat zel mah ahi . Huci'n a tapa a
hehpihna ziak in a thilhih ut a phalsak khong hi. ''Bawi na deihteng
hong guan zou tadih ing a, bangdia tuni a ka innsung ah hiai akgute nou
khoi ut a, na khitui hong luangsak mahmah na hiam? Nang ka kinepna omsun
na hi a kon khaam theikei. Na khoi ut hiven na khoi dia, himahleh a
picin ciang a innvengte ak a nek ngeingei leh a kitheih masak ni-ni a
nang mahmah in na kaplup ding ahi'' cikawm in Zohang' khutpek neucik
sung ah thautang khat a koihsak a a simsak tinten hi.
Hucibang ahi a, Zohang in huai sihal nou a lawm cih phetlouh a
sanggam bang in hon kithuahpih tou hi. Midangte'n khoizual theih dia le a
uplouh uh huai sihal nou bel Zohang in iittak a a etkol ziakin a
innsung uah hong zual mahmah ta hi. Zohang etkolna nuai ah hiai sihal le
hong khanglian hiaihiai in a picin dong in akgil khatvei le luh ngeilou
hi. Aman uinou bang a ana lak himahleh khosung a ui dangte sang in
pilzaw tham a a pute mai-et bang le siam mahmah se hi. Khosung mite'n le
hicituk a azual theih mawk lamdang asa ua a pakta mahmah lel uh.
Khosung a naupangte toh kimawlkhawm, nek di lah Zohang in ama nek
bangbang a piak ahihman in a sihal mahmah in le sihal a hihna manghilh
phial leh kilawm zawzen hi. Nitak a khokiim ah sihalte hong ham vengvung
ciang un hiai Zohang' sihal bel akbuk gei ah akte veng dia ana pang
kheuhkhauh zawsop lai hiveh... Huai sihal in Tualdou innsung ah dinmun
poimohtak hon luahta a, amau le innsung mi khat bang a a ngaih uh hong
hita hi. Himahleh sihal a hihna zaw a beithei tuan samkei, sihal asiam
in lah a om ngal a.
Zohang kum 12 a phak kum buhvuih saan laitak in nitak khat a
innvengte uh akbuk gam-sihal khat in hong luh a, huai Zohang' sihal in
le a vadelh leh a ak tuahlai khahsuah zen in gamlak ah taitum vengveng
hi. Huai akpi dawng thitthet sisa a huankil a om pen Zohang' sihal in a
vanaih a, ngai dih huai si-hing gimnam in a ciltui a kaisak dualdual
tamai ! A en zel a, sa-hing ne dia ciil ahihlouh ziak in a neksawm pah
hetkei, himahleh a enlah petmah mawk ta ! Ne ta lele zankhangpi ahi a,
kuama'n mulou ding cih a thei. A duhna in azawh mahmah ziak in kamkhat a
hon kei panta hi. Kisuanlah viauna khat nei hileh kilawmtak in kamkhat a
keihzoh teng in dak laplap zel a, hucia kamkhat-kamkhat a a neknek leh a
tawp in a mul teng chauh a omkhong hi. Zohang toh a kithuah sung a
pilna _ ganhing neih ding a huntawk mahmah ana sinkhia ahihziak in huai
akmul si baang ningnengte munkawm khat a seel a a muk a si baangte
leilak ah taat nuaunuau in kiseeltheih tawp in kiseel hi.
Huai nitak zaw khawsung a ding a mangbat kipat nitak a hong hita a,
niteng phial in khosung ah ak khat zel hong mang ziahziah ta mai hi.
Tutung a ak mangte sui but a om hetkei uh,a gutu'n bel khosung ah
maingaltak ahihziak in akbuk omdan teng le theisuak vek a, nitak ciang
in thawm om hetlou in a duh penpen lakhe ziauziau lel hi. Gam-sihalte
hileh zaw a tatna nung zuihtheih ding hiven, tu'n lah hiai sihal in
piltak leh zeitak in khosung a ganvulh pahtak pen ahihna mangsak tuanlou
in gamtang thei mawk hi. A tatna nung ah sisan muh ding a omlouh ziak
in mihing guktak siamtak khat hi di'n a ummawh zawbawn uhi. Khodangte
bang a ngoh mawkmawk laizomah uhi. Zohang in le sihal gamtatdan a
theihpih hetkei a muan le a muangmoh hetkei lai. Huci'n Tualdoute akbuk
hong hawm masa pen hi. Sihal in a inntekna mun ah guk baihlam sapen ahi
ding ! Pi Housiam bang a thangpai petmah mai hi.
Thil hoihlou hih a khosung subuaitu chu theihkhiat zohlouh in a
omden tuan sam dia hia? Lou lam ah buhte hong minta a, buh tampi lakbeh
thei di dinmun a om ziak un Tualdou in buhbuk khat a bawlbeh hong ngai
hi. Buhlui teng a gaih nailouh ziak un. Buhbuk bawlna ding huantaw ah
gawsat dia kuan hinapi hong kiktou thak lunglung a Zohang' khut ah a
tempawng tawilai pezok in ''Bawi nang va sat zaw mai in, a kawmlam a a
pum hoih mahmah pen aw'' ci'n a sawl hi. Zohang le huai gawbul phatak
kiang ah hong ding ta a, a kawm lam ah gawpum hoihtak khat ana om ngut
hi. Huai sat dia gawbul kawm ah hong lut kuulkuul leh akmul tampi si
bang nengnung leh uih huthutte hon muta hi. A muhphet in a kiguih zot
zawzen ! Apa'n huai teng mu dia a deih ziak a a sawl ana hi laizang hi.
Zohang in a thil muh bel a sihal deihthohtak tatna nung a hihdan a
theiciang mahmah, sihal ngawng a khausan a bahsak ciang a mang tawmtawm a
cihteng le huaimun ah a muhtaak ziak in. Huci'n a mai bang hong mual
zou hial hi. Thakhat in ava hilh om mah bang hial khop in huai sihal nou
kem ut a a kiphin lai a apa'n a thuhilhna hon phawkkhe guih thei
vanglak hi. Amah le innlam ah hong taitou pah chenchen a bawmta sung a a
kep huai thautang lazok in apa' thau baang a kikhai ah thunzok a hon
keek ta hi. A sihal, sanggam leh lawm hoihtak bang a neih kaplum dia
hong kisa chu ahi peuhmah ve. Huci'n tuangtung a a sihal ihmu lai phong
in innkong ah a paikhiat pihta hi. A sihal bel gamvak dia kuandek kisa
hi awmtak in a lawp mahmah langlang zawmah hi. Himahleh hiai ni in zaw
thaulawng amahlam nga in hong kiliik ta. Tualdou in thil omdan a mu a a
khou tuankei. Huci'n Zohang in a thautang a khahta a ''PUNGGG!!''
sihal' bil a kapvang zot a, Zohang in a lawm akaplum ngam takei. Sihal
le haam vuuvuu in gammang lam manoh in a taimang ta. Tualdou mah le mi
kikhektak ahi ta a huham tak a hinna lak cihte a tawpsan sa ahihziak in a
tapa a mawhsa tuankei, sihal mah le midang khut ah va si na inteh a
cihthoh lel hi. Hiai nungsiah zaw khosung ah ak a kiguklam a kigentam
nawnkei.
Buh-aat hunte a hong tungta a, Tualdoute innkuan le buh-aat a kuan
di'n hong kisa ta uhi. Himahleh Housiam ngap phalou ahi ding a, ''Tuni
nou pata vakuan phot unla,ka ngap phatlouh toh inn ah ka na om tadih di
aw u Dou?'' ci'n a pasal kiah kisuanlah meltak in a dong hi. Tualdou in
le, ''Kou pata ka kuan nak uleh lianpi vazou nave ung, hong kuan teitei
leteh le buaihuai phet kha niteh'' ci'n ciamnuih-thutak in poisa hetlou
ahihdan hilh hi. ''Bawi napa toh lianpi vazou un aw leh, napa thuthu
nava mang di aw, kuannuam ua le..'' cikawm in a sun-ann tun Zohang'
kawlzaal ah guansak samsam hi. ''Awle nu, nang le ana damsiang pah in
aw, omnuam'' Pata te le buh-aat hong kipan ta ua, Zohang adia a aatkhak
patna ahihziak in sunma teng chu buh-aatdan kihilh kawm den ua, ma a
telhthei mahmah kei uh. Himahleh sunnung ahong kipatnawn tak un bel
Zohang chu buh-aat dia piang bang khop hial in ma hon telh mahmah
zungzung phet hi. Apa'n a tapa' nasepdan amuh in kipahna in dim hi;
maban ah innsung vaklah hetlou ding cih a theih ziak in. Nitum kuan hong
hita a, amau pata toh thaloh a kuan a vengte uh khat chauh pang himahle
uh mi maimai 5 in le a sualkhop teek di khop ua lian a zoukheta uhi.
Tualdou in, ''Ni le niam mahmah man zel e pangdek pan i kisak leh. Bawi
nougel ana paita unla kei kong giaksuak dia na nu ana hoihdeuh tuankei
leh zingciah siampu pa kiah nana hohpih di aw. Ken maban lakloh ka na
zom di'' cikawm in zulei leh kawlzu a matte uh tawisak in Zohangte
paisakta hi. Galhangte pata sabet siam cihmahtak chu a gamtatna nung uah
zulei leh zusa kigawm luang 8 bang kikham man ahi tel ve.
Khomui zuul lak in Zohang le a inn uh hong tungta hi. Anu'n innkong
ah ana dawn hiven, apa thu vaikhak teng hilhpah a, ''Nu nana damdeuh ta
hia leh?'' cikawm in. Anu'n le ''Ka na dam lawtel ta, na hong gim hia?''
ci a kihou kawmkawm a innsung ah hong lutdek uleh Zohang in sangkil a
kan toh kituak in innsung ah uinou buang thitthet khat hon mupah hi. Va
pomphei pah in anu kiah, ''Nu hiai uinou kuate a eidia aw?'' cia a dot
leh anu'n, ''Bawi nang a di ci a na pute uinou hoih penpen ka valak
eive..'' a cih leh ''Taktak?..nu na taktak maw? .. kei a di mo?'' ci'n
Zohang in kilawptak in dong tuantuan zawzen hi. ''Hi thamtham e, nang a
di mah ahi'' . ''Tun zaw lawm di ka nei nawnta ve,naak nop e ! Sihal
bang a hong zuausan nawnlou di'n ka kemta di'' Anu zaknop pentak a
genkhak ziak in anu a kipaksak mahmah, ''Na pute kiah kipahthu na genpah
di aw'' a cipah hi. ''Zingciah ka vagen teitei di tun zaw ka gimsim
a...nu ka gil naak kial e!'' ''Ann kong thuk di aw bawi'' ci'n ann hong
thuk pah soisoi in huci'n amau gel kia in annkuang hong umta ua, Zohang
in, ''Nu bang sa ahi mai i meh? naak lim namaizen e !'' ci a anu kiah a
dotphei leh anu'n a dawngkei a,himahleh a tapa lamdang sak meltak a om a
muhtak in taptung lam kawkphei zauh hi. Zohang in le kihei zok a
aetphei leh sabeu tamsim tak a hou a bawl dia kikhilkhawm leh sihal lu a
ki-emkang bimbem mu a, ''KUA MAT EITA NU?..kapa lah omlou,
lougiak......Eh !..'' ci a huai sihal lu hoihtak a etthak leh a bil
langkhat vang hiuheu a muta.
'Khamgam' icih Myanmar lam a i sanggamte gendan ahi a, 'Suangmantam
gam' cihna ahi. 'Manipur' le suangmantam gam kichi eichu. Zohangte
innkuan ahihleh Zomite dan a i pangsak ahi. Sihal in a etsak ahihleh
sapte'n Corruption a cih uh,en
kineksiatna-kizuausanna-duhgawlna-diktatlouhna i cih dondonte uh
ahi......kituak i sa nadiam ah..??
MORAL: GUTA THEIHKHIAK A OM IN PAHTAK A LOH HETKEI
Admin Note: Hiai " Zohang' Sihal " kichi Siamsinna leh Vakiangbu 1st Anniversary 2013 , Laigelh / Thugelh Kidemna a Fiction Category a khatna ahi. *Thugelh siam pungtou zel i hihna ah kipahhuai i sa mahmah.
@Siamsianna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment