KA KHANGDAWNGLAI HINKHUA- Sihna Liimguam Tawn in
BY: Masang Leivang
~Vangngaih Special
Aw ka hinkhua paahta bang in naluun a; na duangching in a etlawm
mahmah a, na sakmel liapaal namchih lungkuai in; a suh-a-tou na paina
phot ah ahung melh diin mi a umsuaah baan ah, singmit a muhtheihna
chinteng ah nasapum hoihna in zeelsuah mahleh Dihtatna, ginumna leh
zahtaatna nana tasam hi. Ahi ngei mei, mang a matdiing a zong ka
deihlouh, lah keihinkhua siltung hingaal, kipesia diing a lunggel ana
nei hileng lah, ka tahsa uutna leh ka lungsim ngaihtuahna ziaah a alampi
dihdiingsa a na zuih; ka nu-le-pa leh deihsahtute hungna heetpihlouh
beimangna leh sualna tawpkhawh lampi chu...
Kei hinkhua tuma kum 18, 19 vel chiahsa thu ahi. Hihunchu kum 18
velmah pha ka hi. Hi khangdawng hunchu michih hinkhua ah Siatna leh
Hoihna; mi khat hinkhua a akisual nasat mahmah hunbi in akoih theih a,
hubanah Siatna lam ah mahni kideihkhopna bang, mahni thuthu paipih sawm
leh dih a pom (mahni kidihsahna) na bang. Ahihlouhleh koima thu gen
bangma a ngaihlouhna leh thulaahlouhna bang in aki dim hi. Ahihziah in
hi mahni kimiitsahna thu ah kei hinkhua achu Apumluum hisih zongleh
Awhlou, thunuai luut leh kithunun in kaki he hi. Achihleh bangthu ziah
atadiai...........a khangdawng hun a hoihna a neihte a gengen a... Lampi
dihlou zui ahihdan taahlang ud hi ngalsi.......na chi diing hi...
Ahi... Sihna Liimguam tawn a ana pai ka na himah hi. Piangthah hingal a
piangthahna bukim neilou!! Hi kakhangdawng hun in Vangsiatna ziah in
Sihna ahihlouhleh Manna bangthu ziah aha in ana tuaahkha bang himaizen
leng.... 'Sualman chu Sihna ahi' ahi chia gelh bang in a mulkimhuai;
kumtuang kumtuang a sitheilou leh natle sat a kumtuang gawtna meiphualpi
lam kana zuan ngei diing hi. Kum 19, 20 vel hun liamsa a Thudih leh
lampi dih tawnpum a hunhoih leh hunnuam kana neihsun te zatdan
siamlouhna ahi... Sihna liimguam tawn a hungna puitu.... Ka ngaihtuah
thahthah chiang in... Chizaatna leh ka nunluita ziah in lauhthawng na in
ka pumdim hi.
1. Ka Sual puaahgih ka khangdawng lai hun ah chu Ka ngaihzawng neihdan thu ah ahi. :
Hihun in kum 19 ka hihlaitah ahi; lungsiatna lamthu a ngaihzawng a
kaki bualpatna. Pawl VIII ka failh(fail) ziah in hikum ka skul kai ka
kumkhawl hi. Singtang a um nalai akihih ziah in Lounasep in hun aki zang
den tangpi hi. Gensau deuh nalai lei ka umna uh khua chu kho kitawi leh
a bouruak ah kho nuamtah ahi. Tui anuam a, hulou ah Nam teengpolh lou
khua ahih ziah in thoveng diah in kathei hi. Zoudawn lampi ki sial
tuunglai kei piangmadeuh vel apan koukhua lam lampi ki bawlpanta ahih
ziah in hu kum 19 veel ka hih lai inzong lampi ahoih mah2 nalai a... MST
Bus zong hoihtah in a paizing hi.
June ha louhoh hunlai veel ahi a; kho nopkhollouh leh khua siatsim
ziah suanlam a nei in lou kuan lou in inn a ka um hi. Zingkal ann ne in
suun hun umawl kawm leh nitum ngaahna chi in, inn a ki haikhumsang in
chihna toh kholai chu ka potdoh a: Lamlianpi apan paitouhna lampi chu
zuitou in kamit hei lehleh chu ka hi diing a ngaih tuah kholh zong hi
khollou in Niangboite Inn kot kihong kimu paisuaah a Niangboi Tuangzuut
lai kamu zenzen a, lungsim a mundang zong geel tuanbiihlou in Niangboite
inn chu ka zuan hi. "Khoima kuanlou maw Niang, inn um zenzen nachia"
chihtoh luut kathuah a Eh...." Umang...... Nang na hung dilam theikholh a
khoima ana kuanlou mah kavele" chi'n chiamnuih thutah leh nuuikawm in
angdawng a, huchiin "Umang ana tou jual in aw; katuangzuut lahloh a..
hungzou vanglah ning" chi'n keizong kana tou ta hi.
Peih khollouhna toh Khonopkhollouh suanlam a khoima kuandohlou a
Niangboite inn a va vaah lutkha chu ka hitamei a; a innsung uh ka luut
leh ka tounung sawt kihallou in ka lungsim ah thiltampi ana ngaihtuah
man dan kave.....
Singtang khua a umchu suun a lou na sep leh zaan a peihle pawt;
peihlouhle pawtlouh chih dandeuh chu singtang ngeinadan a kikoih ahi.
Koukhua diah abang nungah atam thou, himahleh ka neu apan a huhun chiang
dong nungah ngaihsah ngei lawmlawmlou a kikoih dan chu ka hi. Hulou-ah
zong Skul (School) kai kum khawl ka hih chiang in kumdangte alah neu
apat zilna lam ziah a Lamka lam a papite kawm a ki um gige ahihchiang in
chihna toh kidihsah pang in Kouhtuam lam a bang adiah in Khanglai ah
kaki heltam thepthup vanglah hi. Huchibang a Sun mangnei (day dreaming)
bang a ka umlaitah in, "Umang nana chimman maw, ka hung manhah talua a
hung ngaisiam in aw" chi kawm in Kemka lam apan in Niangboi ahunglut a "
kapate lupnalam toh ka zuut khawm malam leh hung man hah kavele" chi
kawm in kakawm ah ahung tou a. Kenzong "E.... Chimman samlou e
Niang....... Fel kangsa talua" chi'n ka dawng sam hi.
Huchi'n bang pitalua a zong kihou khollou chilei la kihou thou in ka
suun um nilouh va, huchi'n heetkhollouh bang hial in nitaahlam khua
bang ahung muui pian sim taah ziah in pai vai chu ka geel phot hi. "hu
chi pah di maw, Umang? Zaan chiang in zong na hung pawt zeelzeel sam si
maw...." chi'n nuisim kawm leh kisuanlah meel mithah tah in ahung chi
a; "Hi tham e Niang, naphal naah in chu hung pawt zeel mah ning ei" chi
kawm in Ann neehtui kaki haahta uhi.
Kaki ngaihtuah a, Niangboite inn a ka umsung a Ngaihtuah kibang chu
ka hingei diing uh; 'A hunlou tahtah bang in ka ki melh tuah kha naah
va', Iitna bulpi chi (seed) chu kei leh Niangboi kal a kituh ahi ngei
tave chihchu iimguallouh thudih in ka pomta hi. Hu ni taah in zong kava
vaah kiit ngei a; huchi'n hi ka Lehkha sim sunzoplou a kakum khawl kum,
kumkim chu a suun-azaan phial a ka leengla'tna chu Niangboi kawm ahi
meita hi. Ahi-in Huchibang in va pawt zihzeh mahleng Niangboi ka iitna
tah leh amah iit leh ngai ka hih daan a kum tawplam in ka gen pan.
Hunteng kikheel nung phial a iitnathu Niangboi kawm a gen pan hi'n kaki
thei hi.
Hukum November ha ahung hita. Niangboite inn ka zuaal deuhdeuh.
Khosung thuthang vengvung chu atam khop mei; huleh Niangboi leh kei
kingai chia aki thangna jong June ha veel apatmah ahi. Himah e, keizong
Niangboi iit-le-ngai lou ka hisih; Ngaimah ing, hilezong ka Iitna thu
ka genpih louh chouh ahi. Genpihzong ka sawm sih.........aloutheilou
dinmun dankhat a ahung um jiah a Iitna hemlam simthu leel kahi giapve.
Amawngmawng in zong hun-le-kum chiahsa a Niangboi in bangchiang a
ngaihzawng hinkhua ana zang ahiai chih ka theisih; dotzong ka sawmsih a,
zong heet ka sawm bohsih hi. Huchi'n hi ha (month) ni 15 veel hin ka
thei. Niangboi kawm ah Iitna thu ka geen na. Hi ni in Niangboite inn
kava hoh a; kei asa bang hial in akawm a kava zuan pah
hi.......Sa-leh-mit a ki neel mahmahta kahih ziah un. Huchi'n "Niang
bang na ngaihtuah ei?" chi'n bangtoh ki zawitawn khollou tah in dotna
hou mahmah ka bawl meimei a......"Ka Umang in ahung Iit tahtah na ahi
chih ki chian nuam ing; Hung Itt tahtah lou ahih in zong mohpaih
tuamsing" chi'n mittui daang mahmah pum in ka lam et louh lam daih ah
ahung dawng a. "Niang hungngai dam in! Iitna thu ka hung na laan
khahlouh ahih taah in zong, Na Umang in hung Iit leh hung ngai ahi chih
hung hilh nuam ing" chi'n Lungsimtah hikhollou lah a jaah nuam mahmah
diing in ka dawng hi. " Kipaah ing, Umang" chi kawm in ka Malpi tung ah
ahung ki ngai suh a, Amittui a nulsiang hi.
Kumkim sung vingveng ahun-ahunlou chih umlou a Niangboite Inn ka
hichi zot thithe hi ngaihtuah tham ching ahi. Bang ahiaimah thu
kiphualgu chu a um ngei diing. Um zong a um him mah ahi. Kumkim sung
hunteng phial a ki mutuah zihzeh chu..........hih ahi ka tangkou pih
nop; Tahsa Uutna in A zuuibaih khop mei hi!! Ka genzom zeeldiing. Ki
ngaizawng tahtah ala umnuam talo khollou; kei leh Niangboi kal a siltung
chu. Hi hunsung a siatna le Heemna nasatah thiltung chu ahi Ka kumkho
puaahnat! Niangboi tung thu chouh ahi nawnsih; akum mabaan inzong hi sa
uutna na lungtang chu ana poden a, Lamka zaang a ka Skul kai ka va
sutzop kiit tan a....! Nungkiih zual lei, kei diing a Uutna ziah a
Niangboi in atahsa ana phal maw? Ahihlouhle Niangboi Sa-uutna nei
mi......?? Ken theizoulou ka hi. Kei mimawl leh Lungtang Niinpen in
Niangboi midih ahi chin ka pom. Ken ka phuutluih leh ka zawl nasat ziah a
'Nupa hilou, Nupa hinkhua' ka zatpih; khat veichouh hilou. Siatna khuuh
ka luut thuuh khopmei....... Amalai a ngaihzawng buaipih ngeiloupa, A
ngaihzawng hinkhua kipatna SA UUTNA toh aki patpah meichu..... Numei in
kei hung bawlsia hilou; ken Huuhna sual niin ka paai ziah a Numei
tamkhop hinkhua susia kahi.
Tu ma kum 20 vel chiahsa a ka ngaihzawng hinkhua ka geel thahthah
chiang in; bawlkhial kisa in ka kisiih mahmah hi. Ahihziah in sualna
thil iva palsa ki siih a va bawllouh thah theih ahi nawnta sih a,
himahleh kisiihna leh Kisiamthahna chouh a lampi sual ina zuih khaahchu
suhdih theih phet ahita hi. Hu ahi...... Lungsiatna thu a ngaihzawng
khovel a ka luut chiil achu lungsim leh Iitna tahtah nei kana hisih a
himahleh tahsa leh tahsa etlahna lam a Iitna niin ana paai chu kahi
zaw....... Kum sawmnih-leh-giat veel ka phaah in Lungsiatna dihtah bang
ahiai chih ka Hedoh panchouh hi. Hi hun inla, abeisa tatsualna leh
kisiih mahmah napum a i bawlkhialte laah kiit a; Iitna dihtah a va bawl
hoih kiit theih ahi ngalsih a. Himahleh kakisiihna sualte chu ahung
ngaidamtu in Ngaihdamna thupha aphuan ahih taah inchu; Maban lamdih juih
a tatsual nawnlouh ka mohpuaahna ahita h.
Hu chi'n Ka KhangdawngLai Hinkhua a Siatna leh Sihna liimguam a kana
vaahvaih lai a Niangboi Hasiatna leh Kingaihsiatna Mittui ka malpi tung a
hung taahkhia chu Tuni tan in ka Ngaihtuahna Malpi tung ah thaamden in A
Nomdenta hi.
~leivangMs/-© 2013
©Siamsinna leh Vakiangbu
Comments
Post a Comment