KA KHANGDAWNGLAI HINKHUA- Sihna Liimguam Tawn in

BY: Masang Leivang
~Vangngaih Special

Aw ka hinkhua paahta bang in naluun a; na duangching in a etlawm mahmah a, na sakmel liapaal namchih lungkuai in; a suh-a-tou na paina phot ah ahung melh diin mi a umsuaah baan ah, singmit a muhtheihna chinteng ah nasapum hoihna in zeelsuah mahleh Dihtatna, ginumna leh zahtaatna nana tasam hi. Ahi ngei mei, mang a matdiing a zong ka deihlouh, lah keihinkhua siltung hingaal, kipesia diing a lunggel ana nei hileng lah, ka tahsa uutna leh ka lungsim ngaihtuahna ziaah a alampi dihdiingsa a na zuih; ka nu-le-pa leh deihsahtute hungna heetpihlouh beimangna leh sualna tawpkhawh lampi chu...

Kei hinkhua tuma kum 18, 19 vel chiahsa thu ahi. Hihunchu kum 18 velmah pha ka hi. Hi khangdawng hunchu michih hinkhua ah Siatna leh Hoihna; mi khat hinkhua a akisual nasat mahmah hunbi in akoih theih a, hubanah Siatna lam ah mahni kideihkhopna bang, mahni thuthu paipih sawm leh dih a pom (mahni kidihsahna) na bang. Ahihlouhleh koima thu gen bangma a ngaihlouhna leh thulaahlouhna bang in aki dim hi. Ahihziah in hi mahni kimiitsahna thu ah kei hinkhua achu Apumluum hisih zongleh Awhlou, thunuai luut leh kithunun in kaki he hi. Achihleh bangthu ziah atadiai...........a khangdawng hun a hoihna a neihte a gengen a... Lampi dihlou zui ahihdan taahlang ud hi ngalsi.......na chi diing hi... Ahi... Sihna Liimguam tawn a ana pai ka na himah hi. Piangthah hingal a piangthahna bukim neilou!! Hi kakhangdawng hun in Vangsiatna ziah in Sihna ahihlouhleh Manna bangthu ziah aha in ana tuaahkha bang himaizen leng.... 'Sualman chu Sihna ahi' ahi chia gelh bang in a mulkimhuai; kumtuang kumtuang a sitheilou leh natle sat a kumtuang gawtna meiphualpi lam kana zuan ngei diing hi. Kum 19, 20 vel hun liamsa a Thudih leh lampi dih tawnpum a hunhoih leh hunnuam kana neihsun te zatdan siamlouhna ahi... Sihna liimguam tawn a hungna puitu.... Ka ngaihtuah thahthah chiang in... Chizaatna leh ka nunluita ziah in lauhthawng na in ka pumdim hi.

1. Ka Sual puaahgih ka khangdawng lai hun ah chu Ka ngaihzawng neihdan thu ah ahi. :

Hihun in kum 19 ka hihlaitah ahi; lungsiatna lamthu a ngaihzawng a kaki bualpatna. Pawl VIII ka failh(fail) ziah in hikum ka skul kai ka kumkhawl hi. Singtang a um nalai akihih ziah in Lounasep in hun aki zang den tangpi hi. Gensau deuh nalai lei ka umna uh khua chu kho kitawi leh a bouruak ah kho nuamtah ahi. Tui anuam a, hulou ah Nam teengpolh lou khua ahih ziah in thoveng diah in kathei hi. Zoudawn lampi ki sial tuunglai kei piangmadeuh vel apan koukhua lam lampi ki bawlpanta ahih ziah in hu kum 19 veel ka hih lai inzong lampi ahoih mah2 nalai a... MST Bus zong hoihtah in a paizing hi.

June ha louhoh hunlai veel ahi a; kho nopkhollouh leh khua siatsim ziah suanlam a nei in lou kuan lou in inn a ka um hi. Zingkal ann ne in suun hun umawl kawm leh nitum ngaahna chi in, inn a ki haikhumsang in chihna toh kholai chu ka potdoh a: Lamlianpi apan paitouhna lampi chu zuitou in kamit hei lehleh chu ka hi diing a ngaih tuah kholh zong hi khollou in Niangboite Inn kot kihong kimu paisuaah a Niangboi Tuangzuut lai kamu zenzen a, lungsim a mundang zong geel tuanbiihlou in Niangboite inn chu ka zuan hi. "Khoima kuanlou maw Niang, inn um zenzen nachia" chihtoh luut kathuah a Eh...." Umang...... Nang na hung dilam theikholh a khoima ana kuanlou mah kavele" chi'n chiamnuih thutah leh nuuikawm in angdawng a, huchiin "Umang ana tou jual in aw; katuangzuut lahloh a.. hungzou vanglah ning" chi'n keizong kana tou ta hi.

Peih khollouhna toh Khonopkhollouh suanlam a khoima kuandohlou a Niangboite inn a va vaah lutkha chu ka hitamei a; a innsung uh ka luut leh ka tounung sawt kihallou in ka lungsim ah thiltampi ana ngaihtuah man dan kave.....

Singtang khua a umchu suun a lou na sep leh zaan a peihle pawt; peihlouhle pawtlouh chih dandeuh chu singtang ngeinadan a kikoih ahi. Koukhua diah abang nungah atam thou, himahleh ka neu apan a huhun chiang dong nungah ngaihsah ngei lawmlawmlou a kikoih dan chu ka hi. Hulou-ah zong Skul (School) kai kum khawl ka hih chiang in kumdangte alah neu apat zilna lam ziah a Lamka lam a papite kawm a ki um gige ahihchiang in chihna toh kidihsah pang in Kouhtuam lam a bang adiah in Khanglai ah kaki heltam thepthup vanglah hi. Huchibang a Sun mangnei (day dreaming) bang a ka umlaitah in, "Umang nana chimman maw, ka hung manhah talua a hung ngaisiam in aw" chi kawm in Kemka lam apan in Niangboi ahunglut a " kapate lupnalam toh ka zuut khawm malam leh hung man hah kavele" chi kawm in kakawm ah ahung tou a. Kenzong "E.... Chimman samlou e Niang....... Fel kangsa talua" chi'n ka dawng sam hi.

Huchi'n bang pitalua a zong kihou khollou chilei la kihou thou in ka suun um nilouh va, huchi'n heetkhollouh bang hial in nitaahlam khua bang ahung muui pian sim taah ziah in pai vai chu ka geel phot hi. "hu chi pah di maw, Umang? Zaan chiang in zong na hung pawt zeelzeel sam si maw...." chi'n nuisim kawm leh kisuanlah meel mithah tah in ahung chi a; "Hi tham e Niang, naphal naah in chu hung pawt zeel mah ning ei" chi kawm in Ann neehtui kaki haahta uhi.
Kaki ngaihtuah a, Niangboite inn a ka umsung a Ngaihtuah kibang chu ka hingei diing uh; 'A hunlou tahtah bang in ka ki melh tuah kha naah va', Iitna bulpi chi (seed) chu kei leh Niangboi kal a kituh ahi ngei tave chihchu iimguallouh thudih in ka pomta hi. Hu ni taah in zong kava vaah kiit ngei a; huchi'n hi ka Lehkha sim sunzoplou a kakum khawl kum, kumkim chu a suun-azaan phial a ka leengla'tna chu Niangboi kawm ahi meita hi. Ahi-in Huchibang in va pawt zihzeh mahleng Niangboi ka iitna tah leh amah iit leh ngai ka hih daan a kum tawplam in ka gen pan. Hunteng kikheel nung phial a iitnathu Niangboi kawm a gen pan hi'n kaki thei hi.

Hukum November ha ahung hita. Niangboite inn ka zuaal deuhdeuh. Khosung thuthang vengvung chu atam khop mei; huleh Niangboi leh kei kingai chia aki thangna jong June ha veel apatmah ahi. Himah e, keizong Niangboi iit-le-ngai lou ka hisih; Ngaimah ing, hilezong ka Iitna thu ka genpih louh chouh ahi. Genpihzong ka sawm sih.........aloutheilou dinmun dankhat a ahung um jiah a Iitna hemlam simthu leel kahi giapve. Amawngmawng in zong hun-le-kum chiahsa a Niangboi in bangchiang a ngaihzawng hinkhua ana zang ahiai chih ka theisih; dotzong ka sawmsih a, zong heet ka sawm bohsih hi. Huchi'n hi ha (month) ni 15 veel hin ka thei. Niangboi kawm ah Iitna thu ka geen na. Hi ni in Niangboite inn kava hoh a; kei asa bang hial in akawm a kava zuan pah hi.......Sa-leh-mit a ki neel mahmahta kahih ziah un. Huchi'n "Niang bang na ngaihtuah ei?" chi'n bangtoh ki zawitawn khollou tah in dotna hou mahmah ka bawl meimei a......"Ka Umang in ahung Iit tahtah na ahi chih ki chian nuam ing; Hung Itt tahtah lou ahih in zong mohpaih tuamsing" chi'n mittui daang mahmah pum in ka lam et louh lam daih ah ahung dawng a. "Niang hungngai dam in! Iitna thu ka hung na laan khahlouh ahih taah in zong, Na Umang in hung Iit leh hung ngai ahi chih hung hilh nuam ing" chi'n Lungsimtah hikhollou lah a jaah nuam mahmah diing in ka dawng hi. " Kipaah ing, Umang" chi kawm in ka Malpi tung ah ahung ki ngai suh a, Amittui a nulsiang hi.

Kumkim sung vingveng ahun-ahunlou chih umlou a Niangboite Inn ka hichi zot thithe hi ngaihtuah tham ching ahi. Bang ahiaimah thu kiphualgu chu a um ngei diing. Um zong a um him mah ahi. Kumkim sung hunteng phial a ki mutuah zihzeh chu..........hih ahi ka tangkou pih nop; Tahsa Uutna in A zuuibaih khop mei hi!! Ka genzom zeeldiing. Ki ngaizawng tahtah ala umnuam talo khollou; kei leh Niangboi kal a siltung chu. Hi hunsung a siatna le Heemna nasatah thiltung chu ahi Ka kumkho puaahnat! Niangboi tung thu chouh ahi nawnsih; akum mabaan inzong hi sa uutna na lungtang chu ana poden a, Lamka zaang a ka Skul kai ka va sutzop kiit tan a....! Nungkiih zual lei, kei diing a Uutna ziah a Niangboi in atahsa ana phal maw? Ahihlouhle Niangboi Sa-uutna nei mi......?? Ken theizoulou ka hi. Kei mimawl leh Lungtang Niinpen in Niangboi midih ahi chin ka pom. Ken ka phuutluih leh ka zawl nasat ziah a 'Nupa hilou, Nupa hinkhua' ka zatpih; khat veichouh hilou. Siatna khuuh ka luut thuuh khopmei....... Amalai a ngaihzawng buaipih ngeiloupa, A ngaihzawng hinkhua kipatna SA UUTNA toh aki patpah meichu..... Numei in kei hung bawlsia hilou; ken Huuhna sual niin ka paai ziah a Numei tamkhop hinkhua susia kahi.

Tu ma kum 20 vel chiahsa a ka ngaihzawng hinkhua ka geel thahthah chiang in; bawlkhial kisa in ka kisiih mahmah hi. Ahihziah in sualna thil iva palsa ki siih a va bawllouh thah theih ahi nawnta sih a, himahleh kisiihna leh Kisiamthahna chouh a lampi sual ina zuih khaahchu suhdih theih phet ahita hi. Hu ahi...... Lungsiatna thu a ngaihzawng khovel a ka luut chiil achu lungsim leh Iitna tahtah nei kana hisih a himahleh tahsa leh tahsa etlahna lam a Iitna niin ana paai chu kahi zaw....... Kum sawmnih-leh-giat veel ka phaah in Lungsiatna dihtah bang ahiai chih ka Hedoh panchouh hi. Hi hun inla, abeisa tatsualna leh kisiih mahmah napum a i bawlkhialte laah kiit a; Iitna dihtah a va bawl hoih kiit theih ahi ngalsih a. Himahleh kakisiihna sualte chu ahung ngaidamtu in Ngaihdamna thupha aphuan ahih taah inchu; Maban lamdih juih a tatsual nawnlouh ka mohpuaahna ahita h. 

Hu chi'n Ka KhangdawngLai Hinkhua a Siatna leh Sihna liimguam a kana vaahvaih lai a Niangboi Hasiatna leh Kingaihsiatna Mittui ka malpi tung a hung taahkhia chu Tuni tan in ka Ngaihtuahna Malpi tung ah thaamden in A Nomdenta hi.

~leivangMs/-© 2013

©Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA