ZUUNLOU ZOLEI AW SARANGHAE

By : Shonnou Suantak

“Singvontawite di’n kaphallou e kaphallou e
Ka Zolei Aw zatamte’n bawmbei e bawmbei e…”
-P Lalboi Zou
Bangalore Zomi Collection

‘Made in Zodawn’ chimatah, Ka’ pienna leh khankhietna Zolei, kaneh-kadawn Zo ann-le-tui te ngaina daibang a thengtheisih hi. Gamsabang tatnasa singnuoi-gammuolte lungsim mitkha’h alangzing a, Zotuisieng luongging detdet te leh Zohuikhisieng dam la’ngging hiiuhiau te’n kakhozahtheina (sense of hearing) aluodim denlai a, Leitung damkum tomnou sung a ngilni tuongtung manlou ding bang hi.

Zo Nampi Va (Zo National Bird)chithei ding khop hial a manpha leh minthang PHUALVA, Zolei a nunnop ngabang anabuol hun na umtham a, mitmu thei a Zogam sung ana fangkuol hun agenthei kitam lai ding hi. Hinanleh, tunvang Vaphual in Zolei taisanta bang a, a SAHMIN chiloungal muding um nonlou phial ahita! Tuabanah, ZOLAWHTA in Zolei dung-le-vai a zaila a awi vengveng lai hunte bang zata a manpha atai (?), chite ngaisut thamching a,atau ngeungeu ZOVAKHU tongdam kilawmtah zahlouna kumkhuo a sawtta khop mai, Zolei zemhoitute tuibang kiem hieihiei ta e..!!!

Khuga Dam phiangsan jieh a TUI kichingte’n Buitawhol a ang hol jieh un tenna khuo-le-tui leh inn-le-lou taisan in Lamka khopi (Zogam Capital!) denna’n kakineisuh uhi. Nei-le-lam bangma masuon ding umlou hinanleh, tuinuoi a khosah dan umthei samlou ahichieng in, Upai dang umlou a, ’beidong policy’ toh Lamka a kituonsfer kahi uhi. Khuga Dam,Migiloupa!

Naupanlai in Lamka khopi kingaisa’ng mama a, damlou houoisiet (serious) chieng leh X-mas kuonchieng vel chauh a hawtheina chance kimu giap ahiman in, nu-le-pate’n Lamka hawding thu ang genkhah chieng un kilawpna’n kidim a, kinui nui maidan ahi. Kilawp sengseng zaan bang ki imu theilou va-ia a, zingkal kipil mama lel hi. Gari(Bus)ngah chieng bang in ki nervous mama a, zun suoh thithe maisam hi. Lamka ah etnuom kihau a, thupi kisa mama. Nitah innlam tunkia chieng in Loite’n Lamka thu thei ut in ang dong souhsouh ua, Lamka hawbang khanguolpite lah a kipohna khat in na kizang tazen hi. Tuabang a khopi ngaisan huoi leh thupi a na ki ngaituo Lamka, asung a ing buol ta-ngap lelah, ahoina sa’ng in ahoilouna gending tamzaw sim gige a, anopna sa’ng in anoplouna minthanpi zaw moh ta a,’Ka neulai a kana ngaisang sang toh’ kachi khajel hi.

I tenna Lamka khopi thaanghuoina leh sietna in pumtuom ta a, gitlouna TUI in nitah teng in Lamka Baptist gige hi. News saitute’n ahibang bang in siltungte hingsuo ding hile uh, sim ngamlou ding khop a chizathuoi siltung tampi umzou gige thamding hi. Innsung tamtah lungkhamna tuntu, Nupa tamtah kikhen lawna bangdang jieh hilou in, HUAHSANNA (Sex) jieh ma ahi. Nupi tamtah a pasal lawsa sum-le-pai toh kholaidung teng ah, nupi ahilam manghil zen in CHE uhi. Nungahte sa’ng ma a tangvalte bawlsiem zaw in, lungkimsah zaw uh kichi nalai! Tangvalnou tamtah Nupi’thaang a awh kichi(Phuilouh!). Alangkhata ah, Papi tamtah zong maimai lou, azite uh theilou kalkal in dap CHEET ua,'bawngpi gawng in ante dawngdawng adu’chidan pian in, nungah naupang tahtah, atanu te uh guolte kingaipi in, ahinkhuo uh suhsietsah uhi.

Nidang a Police te’n abuoipite uh Blue Film ente hi’a, tuachu a en chiteloi thring seng hita, Blue Film bawl chite hita e abuoipi uh! 99% Christian tenna khopi sung ah, mahni SEX TAPE (Sex Video) nei bang zattah a um de aw(?), chite ngaisut ngam ding hinonlou hi. Huahsanna (Sex) I genchieng in, New Bazar Area lah a te I chi nuom paipai na a,amauhte chauh hiloupi,Smart deu a CHE nungah-tangval tamtah a um banah, Nupi-papi tamtah zong um hi. Zi/pasal angsung pan a ZAWLSAI kipumdim hitalou ama(?), chithei ding khop in tam a, tate donlou zen a zu-le-sa a kibuol, inn-le-lou khuollou keei a khovel nop sahna a kibuol tamtah ki um hi. Pasian apat guolzawlna I ngate uh, sietna bawlna’n kizang vazuou a, I kisiemphat lou uleh, I maban ding uh lungkham huoi mama ta hi!

Maban a nu-le-pa thakhel ding, Hattuom lamkai ding leh Nampi vaipaw ding chi’a ki galdot Khanglai tamtah Drugs sal ah taangta ua, sietna GU toh khangkhawm in,manthatna tuipi’n tawmang zungzung ta hi. Tuajieh in, ahuntah a pan I lahlou leh, Khanglai manpha tamtah I mansuo lai ding ban ah, khang kibansam (Generation Gap) I maban ahi.

I Zolei lah TUI umdan(Water level)kiem hulhul maita a, Tuikul (Ring well) tamtah kang mangsieng ta hi. Nidang a Tuikul kitaw chieng a Ft.20-25 sung vel a tui kiningchingtah um nate, tu’n Ft.40-50 tanbeh taw ngaita a, I gamlei nasatah a GAW ahidan kichien mama hi. Bang jieh pentah ata diei (?), na ngaituo ngai ei? Zodawn lam a singkung teng Cheksing (firewood) ding in ki sat a, Cheksing a kila louteng HOL (charchoal) ding in kila kia a, pawlkhat ngel bang in singthahui nasan phungkal in, HOL in hut va-ia uhi, chizat-luzat sah a! Tambang a I Zolei nuomtah uh soisa I hichieng ua, a gaw ding ma ahi. Bangteng hileh, mi nehsuina pi gamgaw sengta, kholphot ta un, chi’a vamoh khaamthei ahisih a, tuajieh in, I Zolei ua singnousuon (tree plantation) habawl a I bawl poimaw hi. Zogam Govt in ‘Singnou suon kidemna’ chivel ki uong bawl henla, I gam gaw mama ta ahidan nasatah in Awareness kinei leh, phattuomna neidi’n agintat huoi hi. Tuabanah, Innkuon khat in singnou 3 chiet tanbeh suonchiet ding, chi khaudeu mai in thu kisuo leh, Zolei maban ding khuolna ahiman in koima’n ngaida louding hi. Huchi’a pan I lahlou leh,I gam hinggaw semsem ding a, TUIKIEL(Water War) hing um ngeingei ding hi. Tunzong, Innkuon tamtah in TUI leithaw ta uhi.

Khota’ng vai a I ki etkoldan te uzong velphat jel di’a hoi tampi umkha ding hi. Nampi lienkhat bawl a, eima-le-eima kivaihawmna ZOGAM (Zoland) tundingsawm I hina uah, Lamkaite’n jong Nampi lungsim kuo a, ki ittah a ki huoikhawmdan I siem ua, I hinkhawm dialdial uh silpoimawtah khat ahi. Kinepna lientah toh Zogam I galdot zinglai un, Zomite sa’ng a Zogam ngainazaw I hikhah ding sil zauhuoitah ahi. i tup-le-ngimte I muolsuo theina ding un, Zosuonte sung a kipumkhat na a um masah poimaw a, huchilou in, dachieng a a um nailou Zogam kitu a I ki deltuo ua, I kithatuo khah ding uh pilvanhuoi tah khat ahi. Nidang a S. Munhoih a ka umlai un, Kapi (Grand mother) in taangthu ang genjel a, ka ngainuom thei mama mai uhi. Nitah khat hichi’n ang gen hi-“Mikhat in duthusam agen a, bawngpi tamtah kinei henla, zingkal teng ina Nawi (milk) kisuh in, hadawn in kidawn vazuou leh. Tualeh, a valteng du hunhun chieng a dawn ding in kuong lienpi khat ah kikoi leh” chi’a chiltui kaizen a duthusam agenleh, agei a a MENG (Cat) amuphut a, 'Kuongpi a bawngnoi kakoi teng hi’a Meng in nane mang ding hive aw’ chi’n a Meng athat doh ta hi, chi’a ang genleh kanui zaizai ua,nal kasa mama uhi. Ahunlai in nuizathuoisa in kanui vazua ua, hinanleh,tua kanung ngaituotuo leh etsah (Moral) hoitah nei ahilam katheikhe pan valuai hi. Itna neilou koima umlou a, gam-le-nam ngainatna neilou jong koima ki umlou ding hi. Hilejong, imi-isate I itdan,gam-le-nam I ngainatdan, chite ki velphat jel silpoimawtah ahi. Kei ngaidan in, Chi-le-nam ngaina I kichi leh, I mawpuohna zawding ahimai hi.

Zolei zuunvai I chileh, koite e khat ading dan in I koi khajel a,tuabang ngaidan pen adihna chieng um nanleh, nadih khinsamlou zaw hi. Adihtah a gen in, nang le kei in jong Zolei pallutna ding in mawpuohn lienpi I nei uhi. Bangchi dan in?

a)Sinlai/zillai te’n I siemzil chiet uh sa’ngtah a zawding, pilna-siemna toh I Zolei zuun ding;

b)Hattuom enkol Upa/Pastor te’n jong I sep-I bawl guntutah asep ding, Zohagau mangthangte huhdoh na a Zolei zuunding;

c)MDC/MLA te’n jong Zolei pallutna ding a pan nasatah a lahding, apoimaw leh Lengnu Esther kigen bang a ann-ngawl zen a pan ngap ding;

d)Gam-le-nam sung vaipawte’n jong itna tahtah toh vaihawm a, I chi-inam chidamna ding,khantouna ding leh lawchinna ding a panlah tahtah ding, sildang pou a buoimailou a, lungsim chiimtah toh Nampi maban dingma ngaituo a, mukholna (vision) kichientah toh Nampi mapui ding;

….chite gamlei zuundan dihtah leh gam-le-nam itna tahtah ahizaw hi.

@Siamsinna leh Vakiangbu

Comments

Popular posts from this blog

PATHAWI HIMAHLENG!!

PALLAI NITE

NATNA LAUHUAI COVID APAN PIANTHAKNA