IIT LUAT ZIAK IN

By ~ Lian Naulak

Ka khua uh khota din thupi mahmah inn 100 val om na ahi . Kou innkuan ahihleh mi 5 ka pha ua unau numei ngen ka hi uhi . Ka khua uah skul ka kai chiat ua,  ken pawl 10 ka sim a,  ka nau Thian in ahihleh 9 a sim a , ka nau Moi in ahih leh 8 asim hi. Unau kituak leh sungkuan ka ktuak mahmah mai ua nuam ka sa thei mahmah mai uhi. Ka unau 3 un ka meel uh ahoih thei mahmah mai , mite mithip tak le ka hihman un hon iit hon ngai tam thei mahmah mai hi. Ka pa ahihleh kho dang a damdoi zuak in a kuan zel a, ka nu’n ahihleh singtang lou khou in malta, zanah leh adangdang te ching in kou unau skul hon kaisak ua, mite mitmuh in hausa hikei mah le ung Pathian ka phok un leh nu leh pa thumang ka hihziak un nuam ka sa thei mahmah mai uhi . Ka pa ahihleh  khodang a zin zel ahihman in ka pa toh ka kithuah tam khol kei ua ; himahleh ka nu’n hon hilh thei khomkhom in  Pathian  thu leh laa hon hlh zel a , saptuam sung bang ah leng ka kizang mahmah mai uhi. Mite mitmuh in pahtak ka ngah thei mahmah mai uhi.

Nikhat, ka pa  khualzin hong  tung in hon sam a ka kiang ah huchi in thu hon gen a., Ching ka va zinna lam a ka va tunna uah min tapa melhoih taktak anei ua , ka eng thei mahmah hi. Huaiziak in pasal na zong chiang un ka tapa bang a ka bawl theih d hon zong tei in aw. Ken lah tapa neilou ka hih chiang in. Ching na insung luahtu di leh nang nanu leh pa kem  tu ding na hi,  chih  mangngilh lou in hong pilvang inaw, o bawi .. chi in khitui bang kai hial in hon gen hi. Ken le awle pa , chi in ka dong a , huai ni chu ka lungsim a nop hetkei a,  ka pa’n pasal neih d thu kin huai lou leh ngaih tuah hun nailou ahihdan hon hilh gige bang ziak a tuni a hon gen mok a de aw !  chi’n ka ngaihtuah khop a., akhen chiang bang in pasal ka neih hun sa ta ade aw.. chih bang in ka ngaihtuah thepthup hi.  A khen chiang inlah amah damlouhna nei gusim a de aw,  chi bang ngaihtuah in ka lungbuai mahmah mai hi. Kei lah tangval buai a buai nailou ka hih chiang in lamdang ka sa mahmah mai hi.

Huchi in hunte nite hong pailiam tou zel in exam bang kon zouta ua ka lohching vek ua ka nu leh pa’n hon kipahpih mahmah mai ua aksa bang in hon loppih ua , an ka nek dek un innsung maitam hun zang in an ka ne ua kei kham masa pen in ka pang a, ka inn pangkhang lam ua ka va paikhait suk leh tangval melhoih mahmah duang etlawm leh mithip tak mai khat nuihmai tak in sakhau sawk kawm in hong paisuk heuheuh ka muh a ka muh toh kiton in ka kiguihzot zezen hi. Ka muh akipan in ka lunglai ah vaibang in tham den a hon et touh khak leh chi in “ehem”ka chi leh hon entou lou in hon paisuak san a, kei le pau hetlou in insung ah ka lut leh ka nute’n ann hon a kham ua kuangte sil khin in lawmte’n nitak la zil di’n hong tawn ua ka kuan ua leh lampi ka pailai un ka tangval muh pa ka lawm nu kiang a ka gen leh aman hon a thei mahmah mai a ken le amin ka dong a amanle hon hilhpah a amin ahihleh Soson ahi. Ka kipak petmah a himahleh ka lawmnu kipak hetlou ahi chih chu ka zethei sim mahmah a himahleh bangmah genlou in biakinn sung ka lut ua leh  thakhat in ka lung hong amm sim mok a kei leng tusuk zek in mitsi kawm in ka om leh hon pah a, ka dintou leh ka tangval melhoih muh duang etlawm tak leh mite mithip tak mai Soson amah leng hong teel a nuam bang ka sa a himahleh kuamah theipihlouh khatken amah ka ngaihman hi zaw hia ? lasak bang ka zum sim maimah a hon et phei khak chiang bang in ka mit bang tai se gualgual zezen hi. Lazil sung bang sawt deuh leh ka chi leh tawp hong hun maimah hi. Tawp in ah kou inn gamla deuh ahihman in Soson houpih a kikha sak d chi ka tum a akiang ah ka vapai dek zel a lah ka lungsim a ka ngam kei a atawp in chu , “uSon, chi in ka vasam sam a, ka pai na d gamla deuh a hong kha ve hehpihtak in ka vachi a , ” amanle vangphat huai tak in awle hon na chi a kei le kipak gusim mahmah a ka paikawm un skul kaina thute khong kidong tuah in amah le kum non a kei kaina skul a hong kai d ahihdan thu hon zasak a , ka kipak petmah mai hi. Himahleh khokhat ka hihlouh dan uh khong hon gen a kenle amau khua dong in chi leh ka inn uh ka tung phut mawk ua , tung baih bang kisa lua in bang ka hehtha bang a suak maimah a mangpha kikhak in kei leng innsung ah ka lut hi. Ka nu leh pa’n hon na ngaklai ua ka naute bel imu khinta ua ka tung in ka kikheng a ka nute toh thu tuamtuam sawtlou kihou in ka lumta ua lupnatung ah, Soson in ka lungsim hon veidan bang ziak ade o ? chi khong ka ngaihtuah hi. Huchih kal in ka imuta hi.

Zing ninou kilawmtak maite leh vasa ham kilawm tak maite hong suak non zel a kei leng ka thou a ka nu’n an huan a ken le ka naute phong in tui vatawi inn ka tung in ka nu’n an hon na min a an nekhin in nidang a ka hih ngeite uh sem zel in ka om ua kei inn-ngak in ka pang hi . Ka naute’n ka nu loukuanna vazui in ka pa bel damdoi zuak a zin a sun in ka chim mahmah mai a Soson ka ngaihtuah a ka ngaihtuah lai tak in   Soson ka gingtak louhpi in ka inn uah hon pawt zenzen a kenle hong lut ou uSon nong hoh zenzen a hong lut ou ka chi a , hong hoh kisawm gige a kiman zoulou aka a chi toh tut hon thuah geih hi. Amel a (fresh) siangthou mahmah mai a ngaih bang mahmah mai hi . Nitak chia la zil in kuan non ni aw, ka chih leh, aman kei asak hun a om nonlou d hilele kong zil d himhim in o, hon chi a, kenle ” bang ziak in maw, uSon ? ka chi pah ngal a. Aman le kei ka paingai di ahi hon chi a” ken le, koi khua a om e , uSon ? ka chi a amanle aw nemtak toh kou khua maw “Zalen khua”na thei ngei hia ? hon chi hi. Kenle thei e zenzen ka chi a ka kho kiang zek uh ahi, kei a numei pen himahleng ka ngaihluat ziak mah in imm thei non talou in uSon hon paisan lechin ka om zoukei d , mel a muh chil vangngaih na siang ah itna simthute kon lel naubang hon sang ve maw . Nang ngilh ni nei ngeilou d ka hi ,uSon ka chi a, aman le Ching huchituk a kei bang mahlou leh mite etdan in melse tak leh mite mitmuh a mihai mahmah na itna ka tang kei adin kipahna lian petmah ahi. Nau bang kon sang chi in hon dong hi. Kei le ka kipak petmah mai hi. Ka kihouhou kar un niatak lam hong hi a amah leng a omnate inn a hih d nei ahi dia hon paisan a, ken le anhuan in ka om a ka nute hong tung ua ken le ann leh mehte minsa in kon na koih dimdiam a, hong tung un hong kisil pah ua, hong kisilkhit in ann ka ne ua ka nekzoh un kei le la zil d le ka iit mahmah ka uSon toh kimu d chi in ka phur mahmah mai hi.

Nidang sang inle ka kipak zaw a, ka sungkuante’n lamdang a sa mahmah mai uhi. Huchi’n keile ka kuan a Soson in lampi ah hon na ngak a, ka lawmnu tonphei in ka thum un ka kuan ua himahleh ka lawmnu kipahmel hetlou tak a hon zui ahihdan ka thei a lah ka dong ngam kei innsung buaina hia? Ahih keh Soson toh hon na kinaikha uh hia ? chi ka theilouh ziak in nuam ka sa het kei a biakinn ka tung un la zil kon pan nonta uhi . Ka la zil uh ahih Christmas chia sak d ahi. Nuam ka sa mahmah mai a, lazil bang ka phur mahmah mai hi huchi in a ka top uh hon hun zel a Soson in hon kha non a lampi a huchi in ka kihou uhi.

Ching amun amual in hon hal zong leh itna simthute khuam bang kip sak semsem ni maw kal ah melma leh doudal hong lian hiaihiai ding a itnate hong lian semsem mah leh i kaal simthute hong lian semsem leh i kar a thusia leh lasia hong tam hiaihiah ding a huaite ziak in na lung SIM te kheng tuan ken aw, Ching . Kon itna muualsuah ding leh kip tontung ding ka hi chi in hon gen a. Ken le uSon kei le nang a dia sisan phal ngam a pang d ka hita chi in mangpha ka kikhak uhi. Kei le lungnuam tak leh maitai tak in innsung ka lut a ka sungkuante a na imu khinvekta ua. kei le adai thei pen a kikheng in ka lumpah ngal hi .

Zingkhuate hon vak non in thoh hong hun zel hi . Ann huan in ka sep ka bawl bang chiatte ua ka nu leh naute pai zel ua, ka pa bel damdoi zuak in hon zinsan a, hong tung naikei hi. Soson leng hong hoh zel a ka kinel mahmah ta ua, nuam ka sa thei mahmah mai uhi. Nikhat chu apaina d hong nai taak sim toh lungkim mel khol hetlou in hong hoh a, ken le a lungkim hetlou ahihdan ka theihpah ziak in ka dong pah mai hi. Aman le Ching kon ngaihnate thupi deuhdeuh ta mai ahi , chih hon theihpih le chin ka utlua hon chi a , ken le uSon hon ngai petmah leh hon it petmah ka hi . Uson lungkhamna di bangmah omlou ahi , chi in ka hehnem hi. Aman le, Ching alou theilou khat hong om ziak in zing chia ka pai ngai d eive, a hon chi phut mok a lamdang ka sa a, bang ziak in maw uSon chi in ka dong thukpah hi. Aman le ka nu damlou in chin hon thukhak uh ahi ahon chi a, kei leng ka om theita kei hi. Ka ngaihtuahna ah kinel panpan ung a bang zaik a hon paisan pah sawm a de o ? Ahihkeh nungak dang houh nei a, huai pen in a thukhak. Kei hon khem a de aw ? ka chi zel a, a se lam in ka ngaihtuah kha a , a ziak ahihleh ka ngaihluat ziak ahi. Ken le uSon na om na peuh ah hon mangngilh ken aw. ka chi hi. Aman le nang ngilhni kum khua om ngeilou d ahi Ching a hon chi hi. Huchi in ka kisak ngai d ahi a ka vapai phot dia nitak chiah kong pawt thak d o , hon chi a, ken le awle, hong pawt teitei in o, uSon ka chi hi. Huchi in hon pai santa hi.

Hon paisan nung sawtlou in ken leng ka ann huan d te huan in meh mal kawm a ka tutlai in ka lawmnu Veven hong hoh a , ken leng uSon in hon paisan dek ahih chiang ka lungsim a kipahna himhim ka nei kei hi. Himahleh Veven hong lut in hong hehnem d ka sakleh ka lawmhoih mahmah ahihziak in hehnep nalam hon gen kha het kei . Huchi bang in thute hon dong a, Ching nang Soson toh kingai uh maw? Hon chi a ken le ka dawng didan buai sim kingaihtuah kawm zek in, hi, kingai mah ung . Bang ziak maw ? ka chi pah ngal a , aman le Ching huai Soson zaw ngaih d le hilou eivoi mihoihlou ahi . A mel chu hoih a, pasal pha le ahi. Hilele, akhua ua khamttheih hih ahi. Ka lawm na hih ziak a kon hilh ahi ahon chi a, ken la ka ngaihtuahna a hiai hong om a (Veven in Soson hon deihgoh ziak a huchia hon gen ahi chi in kon ngaihtuah hi). Ken le ka lungsim tak loupi in huchi hia ? Ken lah ka thei kei a ? ka chi khemkhem hi. Huchi in thildang le hon gen zek in hon paisanta a ken chu Veven in Soson hon deihgoh ade o , ahih keh Soson huchi a de o..hiai alah a melhoih a fresh thei zawmah lai . Huchi di’n ka gingta kei chih khong peuh in kei le kei ka kisel mawkmawk hi. Ka nute hong tung nonta ua, avante uh sang in ann ka neklai tak un ka pa leng damdoi zuak hong tung phut a , ka pa theih d ka lau a denchiah Soson hong hoh kha leh ka chi a , ka lungsim buai mahmah hi. Ann d lah huan thak ngai ahih zawk mah chiang a ken le ann ne khin khuamuita ahi.  Ann huan dia ka kisak leh ka nu’n na lazil d vazil aw, Ching ken kon na huan na d, hon chi zenzen a, awle chi in, ka kikin sak zotzot hi. Ka kisakkhit phet in innkong ka taipawt thoh zezeen hi.

Innkong ah Soson toh ka kituak petmah ua, ka kituahphet un uSon pai huah zaanglou lam ah vatuni ka chi a , lazil dia kisa himahleng ka it leh ngaih in hon paisan dek ahihchiang a ka nu leh pa khem ka suak a, ahilou lam ah la zillou in ka it leh ngaih toh ka pai zaw daihta uhi. Aman le Ching la zillou d maw , nang ? a hon chi a ken le uSon tunitak zaw ka zil dah mai d , ka chi hi. Uson X-mass chiah hong hoh teitei in aw, kei nang mulou a hinkhua zat d zaw ka ngaingam mahmah kei . Singdang englou a nihgel hou lungtuak a, naubang i kinouhlai nite tawm mah si e maw, Ka kiang apat paikhe d na hi chite ka ngaihtuah chiang in hon phal thei kei veng,

Sanggah lialung mawl adin nalua e, alou theilou lah ahi chih ka thei a himahleh hon phal kei law veng aw, uSon, ka chi a, aman le, Ching,Liapal sang in tam zong leh ken hon khenlou ding. Kum khua ading in khum bang kip tuak ni o , Ching a hon chi a . Ka kikawibelh thinthen zezen uhi. Mittuite nul in om mah leng bang mah phatuam lou ahih chiang a , chih ka lungsim ah om mah leh ka kidek zou tuan kei . Ka kidikkheta mai a, akhut nem ngeingeite in ka biang hon zutsak in ka mittuite hon nulsak top in, Ching i om na peuh ah Pathian phok kawm in leh kithumpih tuah zel le hang , nikhat tei i omkhom na d , hon chi hi. Ken le awle uSon ka chi hi. Zingchia dak bang zah a paikhe d e ? ka chih leh, dak10:30am lak vel khong hi’n teh ahon chi a, ka sungte hohna nei khinta d uh ahihchia vahoh man veve d ka hi ka chih ka ngaihtuah a , uSon kong hohma hon na paisan mahmah ken o . ka chi hi. Zan bang le hong sawt simtak toh innlam ka paita uhi . Inn ka tunghak sim mahmah a ka sungkuante bel a vek un hon na imukhinta uhi. Kei le hon theih khak uh lau in aw-awl in ka gamtang a, ka lumpah a zankhovak in imu theilou zen in mittui toh ka om den hi . A khen chiang in ka ngaihtuahna bang ah hiai bang hong om zel hi . Nidang a mi lengla hau mah leng ngaihzong et a en het lou hi ing a, bang ziak a Soson ka huchi ngaih a le ? ! chih khong peuh ka ngaih tuahtuah mai hi. Zinglam dak 3 bang hong ging man a ka imut hong suak mahmah sim hi. Ka imut sawm leh ka imu thei khong hi . Imu pan ka kisak leh thakhat in ka khanglou guih , chih leh ka sungte a vek un hon na thoukhin diamta ua , ann leh mehte min in , hon na koih diam uhi. Kei le inn-ngak penpen thouhak pen ka chi a ka kisuanglah sim a ka thoukhepah a ka kihahsiang khit in ann nek d thuk in, ann ne in ka nute’n a hohna d chiat uah hon pawtkhiatsan non uhi. Kei leng Soson teh hoh di’n ka vapaiphei pah hi.

Soson leng a vante puakkhiat thei di’n mansa (ready) in a na om a , kei leng kisuanglah sim in, uSon kong manhak lua hia ? Non a ngaklah lua ha? Ka chih leh manhak kei Ching hon chi hi. Paipah d maw ? ka chih leh , Ching ka paipah d o , ka tunghak law d, hon chi hi. Ken le a bag neu khat tawisak in ka paikheta uhi. Lampi ah kikoih tinten kawm in kong paikheta uhi . Khomual ka tung un, Ching na kikna d gamla ahihchiang in a na ki ta mai in , kingai mah le hang nupa hi nailou i hihchiang a, omkhom thei nailou i hih , hon chi a, ken le awle, uSon na paina peuh leh na omna anuam ahaksa na neih ni khua in le hon mangngilh het ken aw, ka chi a, huchi’n hon pai santa hi . Kei leng inlam a paikik non in inn ka tun in bang mah le hih peihlou in lupnatung ka kidenna pah hi. Ka kingaihtuah a vadelh kik mai a , a khua ua vazuih mai d hia, peuh ka chi zel , alah ka naute ka khual zel a ka buai mahmah lai in hun sawt kuamtak hon na pai a , nitak lam dak 2:30pm bang a na ging man hi. Kei leng thoukhia in ann huan in , ka buai laitak in ka nute le hong tung uhi. Dah mel tak mai a ka om hon mu ua, ka naute’n lamdang hon sa thei mahmah mai uhi.

Ka nau Thian in uChing bang thu om a, non na lungkim louh mel na e ? ahon chi a. Bang ka chi om a maw ? Lungkim louhna om mahmah kei ei Thian ka chi hi. Himahleh ka lungtang a Soson kia om a ka ngaipet mahmai hi. Ann le nidang a tam pipi ne zel himahleng, hon paisan ni chu ann le ka nepeih kei zezen hi . “Love is blind” a chi uh bang ka lungsim ah hong om hi. Ken tuni a hon na tuakkhata ka hi maw chih khong ka ngaih tuahtuah mai hi. Huchia lungleng tak mai a ka omlai in ka lawm nu’n lazil di’n hong tawn a, kei leng peihlou sasa in ka vakuan hi. Biakinn sung nasan ah leng ka kipah mel zou hetkei hi. Nidang in lasak bang ka ut a himahleh Soson om nonlouh nung zaw lazil le ka peih khol het kei a, zan bang le imu theilou zen in khitui luang kawm in nunluite sial maita veng . Aw a naa e , lialungmawl kei a di’n naa lua e , Ka chih kawm in kidek zou nonlou in ka kapta mai hi. Himahleh ka nute’n hon theih khak uh ka lau mahmah a ki-iip theihtawp in ka ki-iip hang in, ka ki-iip zou tuan kei hi.

Hun leh nite hong kikheng zel a X-mas tunkim ni chu hong hita hi. Biakinn chei di’n ka kuan a biakinn sung bang ah ka mitkha in Soson a kilang den maimah hi. Ka lawm-le-gualte’n lamdang hon sa thei mahmah uhi . Biakinn chei khin in innkong lam ka pawt a leh ka gintak louhpi in Soson hong paitou mawk a, kei le ka muhphet in uSon ka chi a, ka vadelh pah hi . Ka mai bang hong tai deuh a, ka mithah bang hong fel tuan mahmah mai hi . Ka lawmte bang in lamdang hon sa mahmah uhi. Biakinn ka cheizoh nung uh sawtlou in innlam manoh di’n kon paikheta uhi. Lampi ka pailai un ka kihou toutou ua, uSon non paisan nung zaw na sakmel etlawm tak mai leh nuihmai tak mai ka muh in ka kipak law mahmah, ka chi leh, ka Uson inle hon ngai lua ing a hong pai teitei mai kei voi, hon chi hi. Kei le na taktak maw uSon ka chihleh, hi. . . ahon chi hi. Kei le kipak lua in ah a biang bang ka tawpsak zezen hi. Innlam chiat ah ka pai phot uhi. Inn ka tun in ka naute’n bang thu vazazel e ? tuni hong nuihmai na chia ? hon na chi ua , ken le heh ni bang om zel dia, kipah ni bang le a om zel d ahi chi in nui chemcham kawm in ka dong pah ngal hi. Room ah ka lutpah a ka lupnatung ah kipak in nuih a chih tak in ka nuih leh ka pa hong dak a , lamdang hon sa mahmah a, a kam bang kaa heuhou zen in hon en hi. Kei le zum law thak in puan ka kilukhuh a, ka thou veve thou hi. Nitak ann nek hong hunta a an ka neklai nasan inle nuihmai tak in ann bang ne theilou zezen phial in kipahna’n ka pumdim hi. Ka nuikhe ek zel hi. Ann kon ne khin ua, kei le kikhon di’n ka kisapah ngal a, ka nu’n denchiah i kuanton kei dia ? a hon chi a, ken le ngaihsak nonlou in Soson ka vatawn hi.

Lampi a kong pailai tak un Soson in hichi bang in thu ka kiang ah hon genta a, Ching kei nang tellou in hinkhua ka zang utkei innlam ka paisung a leng nang hon ngai lua ing a bang mah le sem peihlou ing a tha le neilou ka hi. Tua nang kon muh leh ka tha le hong om a, ka mel le hon vak zezen ahi, a hon chi hi. Ken le uSon kei le huchi ka hi , chih teng chauh in ka dong man a, amah hong pau zom non a, Ching hong it hon ngai taktak mah teh maw ? chi’n hon dong mok hi. Ken le , hi , kon ngai taktak uSon . Bang ziak e ? Nang hon gingta lou maw ? chi in ka kan ngal hi. Aman le Ching hon gingta mah ing e, Ching non ngaih taktak ahihleh hon zui mai ve maw ? Nang tellou a hinkhua ka zat d zaw ngai ngam mahmah lou ka hi, hon chi guih mok hi. Thakhat in ka kiguih zezen a uSon tu phot ni, chi masa zezen in ka tu ua, ka ngaihtuahna hong saupai mahmah mai hi . Amah zui pah leng lah ka nau , ka sangamte lah naupang chikchik hilai ua, ka nu/pa lah a tek lam kuan ahi zawmah ua, ka pa’n lah tapa neilou ahih chiang a, amau kemtu d leh amau enkol tu ding kei hi ing a, Soson lah tapa khat neihsun hia ! Amah toh kiteng leng lah ken ka nu/pa enkol kha lou d, chi khong ngaihtuah in , ka pa’n ka kiang a pasal na neih chia tapa bang a ka bawlthei d nei teitei in aw, hon chihte bang ka lungsim ah hong suak dundun mai hi. Himahleh, amah toh kitenglou d chi leng lah khen zou non d vual hilou ka hi zel a ; kiteng le ung lah ka nu/pa ken kem kha lou d ka pa hon thuhilhnate zuilou/manglou hi d ing a, chih khong ngaihtuah in ka buai petmah hi.

A tawp in chu hichi in a kiang ah ka genta hi. Uson kum sawt a dia lou bang tulkhom ding a na hon deih..kum 2 hon ngak lai mai ve maw? Ka chi a aman le , ” tua bang buaina nei e.? ” ahon chi hi. Ka dawng didan a buai huai mahmah mai hi. Miitampite unau pasal nei ua ken bang ziak a ka neih louh sese a diam maw ? chih khong ka ngaihtuah leh ka mittui bang hong pawt  kha zezen hi. Soson le om theilou ahi dia , bang ziak a kap na hia ?  A hon chi a ken le im thei nonlou in uSon mitampite’n tapa nei a nuam tak a unau numeite buai ngai sese lou a pasal neikhai ua , kou zaw ka vang uh a selua maw ! ka chi a,  uSon hon theisiam mai in kon ngaih louh ziak le ahikei a , ken tu’n hon zui mawk leng ka nu leh pa lah hat nonlou ka naute lah naupang chikchik hilai a ka ngaihtuah chiang a ka innsung uh mangthang mai din zaw  ngaingam lou ka hi uson,  ka chi hi.

Ka mitui a hon nulsak a aman le huchi in hon dong non hi. Ching mihingte zaw i tup leh i gen bang a kipai theilou mah hi. Na gen ka theisiam lua,  awle ginom tak in kon na ngak d aw, a hon chi zenzen a ka kipak petmah hi. Ken hon hehsan di’n ka na gingtak sim a ,himahleh awnem tak mai toh huchi bang a hon gen ka lungsim bang a nuam mahmah hi. Ka ngaih leh itna bang a khang huai mai hi. Ka kawiphei a abiang bang ka tawp tonton zezen hi. Ka kihou khit un biakinn lam manoh in kong pai nonta uhi.  Thugentu  hon na ding chet a , lut di  lah kisuanlah huai kikhop louh di lah kikhom dia kuan ngal chi ngaihtuah zek in a tawp in ka lut khong uhi. Ka nute ka etphei leh ka nau in hon melh reurau a, nop salou in ka tu a ,  tawpna la  kisak dek in la gen d leh lapi di’n hon sam ua zum penmah kawm in ka vading tou ek a , lapi zou in tawpna thumna neih in ka ding suak a, huchi’n kikhop  ka tawp uhi. Tawp phet in ka uSon kiang ka naihpah a innlam manoh in kong paita uhi. Inn ka tung in ka nuinui mai a ka kipak petmah mai hi.

Hunte nite hong pai zel in x-mas te bang zang khin thei ding a damna hon pia i biak Pathian tung ah kipahthu ka gen mai hi. New Year te bang zang tou di’n kong kisa non ua, ka uSon in le hong zang tou lai a, New Year te bang amah om ziak in nuamsa tak in ka zang zouta hi. Zing khua hong vak zel in singdang englou in nunnuam houlung kumkhom in nuam ka sa mahmah mai uhi. Huchi kawm kal  in hun in hon ngaklou , a ni leh dakte hong pailiam zel in skul lam mah buaipih in kong buai phot  uhi. Soson toh bang le ka kimu vang mahmah uhi. Himahleh ken le ka theisiam lua a amah le skul kai lai ahih chian a skul lam mah buaipih hi d ah chi’n  ka theisiam a, aman le hon theihsiam ngei ka lamen petmah mai hi. Huchi in ka skul kaina d uh admission bawlzou in innkongn lam ah ka pawt leh Soson toh ka kituak ua,  ken le uSon nang hiai a bang hong hih la ? chi in nui heuhau kawm in ka dong a aman le Ching nang mulou in zaw ka om ngap non mahmah kei a,  huai ziak a nang kiang a skul kai dia hong pai ka hi , hon chi hi. Ken le uSon hon ngai lua ing a kon muh louh chiang in le ka om thei mahmah kei . Tu’n  zaw ka lung a muang gopta . Niteng a kimu den leh kithuah theita d, uson ka chi a ka kipak mahmah uhi. Aman le Ching admission ka vabawl dia non na ngak man diam ? hon chi hi. Ken le,  ngak man e ,chi in ka dawng hi. Huchi in a tailut tou pah a, kei leng inn kong ah nuih mai (smiling face) deuh in kon na om hi. Mi hong paite bang in lamdang hon sa mahmah hi in ka thei a, Admission bawl zou hong pai khiat tak in innlam manoh in kong pai nonta uhi.

Hunte nite hong pai liam zel 1997 febuary bang zang tou di’n kong kisata ua skul lutna d hong nai hiaihiai ta mai hi. Kei bel mitampite lungkham mangbatlai in Pathian hehpihna toh kipak tak leh nuih mai tak in ka om a, Soson toh skul kaikhom d ka chi bang chu ka kipak petmah mai hi. A lang khat ah lah ka lawmhoih mahmah nu’n bel hon kipahpih het kei a,  lamdang ka sa mahmah zel a hilele bang mah ka dong ngam tuan kei hi. Hunte ka zat dan ngeingei in ka zang tou a, skul lutna di chu hong tung petmah ta mai hi . Skul kai di’n ka kisa ua,  ka nu leh pa bel louvat in akuan ua ka pa ahihleh ka nu louvat pih phot in a damdoi zuak pen kholphot hi. Ka kuan leh pai in Soson toh ka kitawn ua min le ka kingaih lam uh hon thei zeuhzeuh simta uhi. Kou leng zumna himhim in ka kikoih thei non kei ua , Nikhat lel leng kimulou in ka om thei non kei uhi . Ka kuan leh pai chiang un ah maban hun d bang ka genkhom zel ua ka nih un nop ka sa mahmah mai uhi. Hunte hong pai tou zel in May kha bang zang tou d dinmun in kong omta ua,  himahle Lamka lam ah buaina hong om zeuhzeuh simta hi. Khen khatte bang skul kai theilou uh chi thu khong kizata a , kou lam leng hong pha hak nonlou d ahi , chi thu khong hong thangta hi . Ken le kon na guk lauh sim mahmah mai a , buaina bang om hi leh Soson a khua ua apai ngai d hia !  Hileh mel kimulou a le hon paisan thei ken le paisan thei chih khong kon a ngaih tuah a kon a lungimpih mahmah mai hi.

Hunte hong pai zel in skul kong kaikai touta ua , Soson toh niteng in kithuah in ka om ua iitna gil petmah in ken le ka iit in ka ngai mahmah ta mai hi. Nikhat ka muh louh lee leh leng a kum kivei bang mai in ka ngaihtuah a, ka lungimpih thei mahmah mai hi. Himahleh khat veivei chu kimuhlouh hun om zel a, innsung buaina leh haksakna ziak bang in niteng in kimuh haksat hun tam mahmah hi. Himahleh ka thei siam in a puakdan leng siam theih ka kizil sek a, hileleng ka kimuh vang chiang un ka lungim thei mahmah hi. Saturday ni skul ka khawl ua ka pa ahihleh a damdoi bei ahihman in Lamka lam ah vala ding in a kuan laitak ahi . Soson leng hong hoh a ka nih un ka om ua, Ching thu khat kon gen zual d aw, hon chi a . Bang maw , gen ve ? ka chi hi. Aman le Ching non ngaih taktak a na pasal dia non deih taktak leh ka thu gen leng hon san sak leh hon zui di’n kon gingta , kon gen d aw. “Ching, nikhat lel leng kon muh keh ka om zou non mahmah kei a , Ching hehpihtak in zing nitak chiah i kiteng d aw.. ka nu lah tek kuan hita a , bangmah sem zoulou. Kei lah skul kailai ka hih chiang a, panpih manlou ka hih chiang in nang toh ka nu leh pa kem leng hoih d ahi , Ching hehpihtak in hon sang inla hon zui mai ve maw”ahon chi hi. Oho !  bang ka chi dawngta dia ? Ka buai mahmah mai hi. Ken le nikhat ka muh louh leleng om theilou tu’n a thugen mang kei leng lah hon khen mai dia, lah mang leng lah ka nu leh pa ken kem khalou leh ka pa’n mittui kai zen a hon thuhilhnate manglou leh zuilou hi d ing a, chih ka ngaihtuah a ka buai mahmah mai hi . A tawp in thukhenna huchi bang in kon la ta hi.

Ka nu-le-pa leitung ka hinsung in ka ji/pasal di hilou a , nang kei toh a nuam haksatnate thuak khom a nupa dia na hon deih ka kipak petmah mai a uSon na hon dotnate ka hon aw ding chi in ka dong a, himahleh ka lungsim khat ah chu ka nu leh pa thu zuikhalou ka hih lam ka thei mahmah mai a,  alangkhat ah lah amah ka iit leh ngaih pen ahi a aman le hon iit dan ka thei ki-it tak leh kingaitak a kiteng hi le ung hoih pen d ahi denchia , aw, chi kei leng lah hon khenkhak ka lauhman in leh ka iit luat ziak in a thu ka mangta hi. Aman le, Ching ka kipak lua nitak chia hong hoh pah d ka hi uh. Hon na mansa in om leteh a hon chi a , ken le awle uSon chi in hon paisan phot hi.

Ann ka ne ua ka ann nek lai un ka nu ka en zel a ka naute ka en zel hi. Ka pa lah damdoi la a zin ahi a, ka nu leh ka naute ka et chiang in pasal neihsan d chih mok ka chi a,  ka hehpih mahmah zel hi . Huchih kal in amau hon khamsan vek ua nidang a ann kham masa pen gige tuni kham nanung pen in ka pang hi. Ann te nekhin in kuang ka sillai in Soson leng a lawmte mi 2 toh hong hoh ua,  ken le kuang sil mengmeng in ka sil zoh in a kiang uah ka va tu hi. Gen d bang kitheilou ki-entuah zel nui zel in ka om ua , nidang in chu gen d ka hau mahmah mai ua kiteng dek nitak chu gen d vang mahmah mai hi. Ka naute le lumpah ua ka nu bel tu zeklai a , himahleh sawt tu peih lou in ka nu’n le hon lupsan pah hi. Kou teng chauh ka tu ua ka nute imu khinta un teh ka chitak in ken le ka vante la in ka innsung ngai mah leng le ka hinkhua a ka kithuahpih ding Pathian in hon piak koppih ding pa chu ka zui kheta  hi.

Huchi in, a zan in ah a khua uah hon paipih ua a inn uh ka tun un zansawt simta hi. A inn uah a lawmte toh sawtlou ka om ua a lawmte’n leng sawtlou in  hon paisan ua, kou leng ka lumta uhi. Kei leng ka imu thei pah kei a , ka sungkuante ka lungsim ah hong lang mahmah mai hi. Ka pa bek om hih leh hoih di hia  !  Ka pa omleh ka sungte thomhau lou deuh di hia maw . Bang ziak a hon na zuipah mok ka hia  ? chih khong ka ngaihtuahhi. Himahleh ka it ka ngaih ziak ahi, chi in ka imuta hi . Ziingkhua hong vak a thoh d chu ka lin mahmah mai . Ka zum mahmah mai hi . Himahleh ut in ut kei leng lah ka thoh louh theihlou ahih chiang in ka thou a ann huan di’n ka kisa tei hi. Ka nu (ka pasal nu) leng hong thou a aman le hon theisiam mahmah vang lak hi. Innsung vante om dan leh omna  theisiam nailou ka hih ziak in a omna teng hon hilh a,  ann hon huan.pih hi. Kei a di’n le nuam tuam mahmah mai hi.

Zing ann ne khin in kuangte ka sil pah a ka sil khit in chu ka lungsim ah hiai hong om hi,”nu bang a ka sep d chi va kan d hia?”chih ka ngaihtuah a , mouthak ka hih ziak in ka sep masak d pen le theilou a ka om laitak in ka nu’n, nitak lam ann huan d zah hon hilh a, ”  inn ah hon na om unla kou lou ka va kuan d uh aw,  bawite ” hon chi a , ka kipak gu sim mahmah hi. Nop chi le ka sa mahmah mai hi. Awle nu,  ka chi a hon kuan santa uhi. Kei le a kuan khit un innsung vante omna teng ka en kualvek a,  ka et khit in a ka lupna ua puante khong hoih tak in ka va bawl d chi in lupna room ah ka lut a,  ka lawmpa ( Soson) in bel hon va pawtsan a, ken le ka puan uh khep in, ka lukham uh ka hephoih leh ka lawm pa lukham nuai ah khamtheih dandeuh damdoi tang ka mu guih mok hi. Ken le khoih zezen lou in ah bang mah le paulou in huai damdoi tang pen chu a om dandan in ka koih a , himahleh a  tang phazah ka sim a zing chia en non d chi in ka chiamteh a ka potkhia a, tutasau (bench) ah ka tu a,  ka tal sawn zen in a ka damdoi tang muh pen chu ka ngaihtuah nilouh hi.

Ka lungsim tengteng a mang bei zezen a bang  hial hi.Huchia ka ngaih tuahtuah la tak in ka lungsim ah hiai hong om kheguih hi. Ka lawmnu’n Soson toh ka omkhop chiang ua le kipah mel a hong enlou a,  ka kiang ah Soson ngaih d hilou eive lawm , a hon chih ka lungsim ah hong suakkhe guih a, ka mittui bang hong pawt hial hi. Bang ziak a ka lawmnu kiang a hoihtak a hon na dong lou ka hia? Chi in ka it leh  ka ngaih luat ziak in tuni in ka mittui a pawt a, himahleh thil bangkim a kikhel ahi ta . Bang mah lah hih theih ka nei non tuan kei. Huchi in ka pasal chu hong pai a amit hah bang le hong tuam mahmah mai hi . A omdan in le ka thei khe thak mahmah mai hi . Himahleh hoih in hoih kei tok leh ka pasal a hih taak ziak in bang mah ka gen thei tuan kei hi.

Hunte nite hong paitou zel in ken le gil a  gah goutan tanu mel hoih tak mai ka hon nei a,  amin ding in Chingthiankim @ Kikim , ka pasal nu min tam in ka hon phuak uhi. Himahleh buainate hong tam tou deuhdeuh ta. Ka pasal bel a khamtheih hih hong uang deuhdeuh ta mai hi. Nitak teng bang in hon potkhiaksan hi. Ji leh ta  le  khuallou in tangval bang in hon omsan ta mai hi. Ka nu ka pa kiang ah om hi leng zaw huchi bang a gentheihna  thuak lou di hi ing a,  chih khong ka ngaihtuah sek a, lah bang mah sapkik theih hi non lou. Nitak hong paihak thei mahmah mai a,  hong pai chiang in le hon tai leh hon sal den maimah hi . Kei a di’n thuak haksa mahmah hi. Ka nu-le-pa  thuhilhnate ka zuihlouh ziak ahi,  chihte bang ka phokkhe thakthak a,  khitui nul mailouh chu kei a di’n bang mah hih theih a om nonta kei.

Hunte hong pailiam tou zel in 1997 buaina hong thupi mahmah ta ahi. Kei bel lungngai leh lungim mahmah  mai  in ka om a,  ka pasal lah ji leh ta nei chi khuallou in nitak teng in khamtheih  hih in hon potsanta mai hi. Huchia a om bangtan hiam nu ng in nitak khat chu ka mang hong se mahmah mai  hi. Ka manglam in ka pasal in innsung a kipan in hon holkhia a,  kei leng omna d theilou in ka vakvai a,  huchi in ka nute kiang mah zuan in ka innlam uah  ka paikiikta hi. Thakhat in ka khanglou a ka pasal ka enphei pah a,  ka kiang ah a lum hi. Himahleh, lungsim nuam hetlou in huai zan tuh ihmu theilou zen in ka mang ka ngaihtuah hi. Zing khua vak dong mitsi lou in ka ngaihtuah hi. Ka tanu lah ngeklai. Kei lah hat zou nailou ka ut teng le sem thei nailou ka hihman in haksa ka sa mahmah mai hi.Ka pasal lah a ji leh ta le  hon khual lou bang in hon potsan zel a,  ka nu leh pa’n  lah lou hon kuansan zel uh ngai a, genthei ka kisa mahmah mai hi. Huchi in ka peih dandan in thou in nitak lam ann ka huan a ka sung kuante hong tung tak in ann ka ne uhi.

Ka nek khit phet un ka pasal in hon potsan dek a,  ka mang ka ngaihtuah a Uson hehpihtak in tuni tak potdah mai in,  ka chi a himahleh ka thugen ngaikhe utlou in,  numei thuthei ka ut leh ka pawt kei dia , nang gen di bang mah omkei chi in hon potsan non a , a potkhit nung sawt sim kihal  in hu chi thu chu hong tungta…..

O.D (overdoss) in ka pasal ittak mai muhchil tongsan ngaih leh nidang a ka kipahna pen leh mihoih pen a ka muh chu kham theih thupi tak ahihziak in hon beisanta. A thu ka zak phet in ka lung hon kam mahmah mai a ka pasal khamtheih hih himahleh it petmah leh ngai petmah in ka ngaithou veve hi. Himahleh hon sihsan zaw kei a di’n a thuak hak tel mai . Aw. leitung zaw kei a di’n lungkhamna ngen ahita mai maw. Bible ah nu leh pa thuman a nah lopeek leh damsawt ahi, chih khong ka lungsim ah hong suak in, ka peih dandan in ka thou a ka pasal ittak luang lam manoh in ka ta nu ka liang a pua in ka va zuanta hi . A kiang ka tun in aluang ana lum ka muh tak chiang in ka muh tung lai khong ka phok mahmah mai. Ka kingaih tung lai uh leh a awnem ngeingei toh hon houpih lai nite khong ka mitkha ah a lang dundun mai hi. Himahleh ngai mah leng sapkik theih hi nonlou ahih chiang in chih ngaihtuah in om mah leng

Ka it mahmah mai a kidek zoulou in ka kapkheta mai hi . Mailam hun a maban kuan hon gelpih d hiam chi in aluang houpih thei kei mah leh ka gen, ka gen mai a, ngaih in lah tong hon donglou a, huchi in innlam a aluang kho tangval te’n hon domphei ua, innsung ah ka pasal ittak si thei dia le ka ngaihtuah ngeilouh chu a luang ka koih kheta ua nupi papi leh nungak tangval te’n le hon suunpih mahmah mai uhi. Himahleh kei a di’n zumhuai khat hong piang hi in ka thei hi. Nidang in ka khua uah insung kituak leh Paithian limsak mi ka hi ua. innkuan nuamsa le ka hi uhi. Mite pahtak loh mi le ka hi lai uhi. Himahleh ka pasal sihna a ziak kei a di’n thil zumhuaipi khat in ka koih hi. Huchi khong ngaihtuah kawm mah leng itna in thil ngaplouh nei lou ahi . Ka IIT LUAT ZIAK IN hiai tan tung ka hi chi in huai lamte ngaihtuah sau tuanlou in ka pasal chu ka it veve leh ka ngai veve hi. Himahleh hon beisan maimah zaw kei a di’n a thuak haksa ngei mai maw. Itna simthute khaubang i sutkhom lai nite ngai mah ing a maw. Nih geel houlungtuak a naubang pom lai ni te ngai mah ing e maw, Khatvei bek na anglum ah zaalnuam lai veng ,Zuang hong thou kiik in chi leng lah ngaih in tong hon dongta lou a….

Bang mah ngaihtuahna ka ne thei kei a ka pasal kia in ka lungsim hon kam in leh hon thomhau sak mahmah mai hi, Zing khuate hong vak zel a hong mial zel a,  lawm leh gualte nunnuam ngabang in a leng ua , kei zaw  lungzuan zatam sial in sawlbang vul maita ing. Nikhat chu kei pate inndongta te kikaikhom in ah ka pasalte inn ah hong pai ua kei nawkiik di thu hon gen ua, thukhenna huchi dan in nei uhi . Ken ka ta nu kum thum ka kol di ‘n kum thum zoh chia Soson pate piakkiik non d chih ahi. Ken bel hi thei ka sa kei a,  ka pasal a damlai a kikhen hi le ung poi ka sa kei . Tua lah ka pasal si ahihchia hiai ka ta ahi . Ka lungsim ah kon chi a, himahleh ka pa chu selngamlou in a ma thukhenna chu thukhenna ahi mai . Ka chi a ka ta bel iit mah leng kum 3 tan chauh kem kha d chi ka ngaihtuah chiah hi ka sa thei mahmah kei hi. A mel ka en zel a khitui a lung zungzung mai hi. Ka pate hong kihou khit un ka pa’n , ” kisa in Ching,  inn ah i pai d uh , ” hon chi hi. Ka pa ka muh chiang bang in ka kisuanglah mahmah mai a , ka mit bang taise jzezen hi. Kei leng ka vante kisa in innlam Nawkiik di’n kong kisata hi. Ka inn mahmah ua kiik di hmahleng ka innsung uah kisuanglahna lianpi om a,  ka pasalte inn ah om leng lah ka pasal hon ittu leh lainat tupen om non lou, kei a di’n zaw a nopna d mahmah om kei . Sih mai bang ka ut a himahleh ka ta ka it mahmah zel hi.

Innlam ah paikiik ding in ka pasal te inn a kipan ka potkheta hi. Ka nung et vungvung mai a, ka pasal toh ka kiteng tung lai uh khong ka ngaihtuah a, khitui kai kawm in ut in utkei leng le ka pailouh ding lah hilou ahih chiang in ka paikhe mai uhi. Khiaklah huai ka sa mahmah mai a, ka lungsim teng a ka pasal kia om a lamtawn in ka ngaihtuah ngutngut mai hi.

Hun leh nite hong pai tou zel in lawm leh gualte nunnuam ngabang leng mah leh kei bel khattang lungzuan sial in hunte ka zang tou zel hi. Innsung ah kisuanlahna lianpi ka nei a lawm leh vualte mai ah leng ka zum petmah mai hi. Lou ka kuanzel a ka nu naudon sak in ken ama sep d tang teng ka sem zel a, lou ka kuan chiang bang in neu zou lua hon sak khak d bang uh ka lau thei mahmah mai a, sun le khol manlou zen in naa ka sem a nitak khomial zuul ngen in inn ka tung hi. Pathian mitmuh leh mite mitmuh in zumhuai mah leh Pathian ka phok gige a Pathian in ka lampi d hon geel sak zel hi. Kei leng Pathian gam leh a nasepna ah ka hih thei khomkhom in ah naa ka sem tou hi. Ka meel ahoih mahmah lai mai a nungak tampite sang in le hon it hon ngai d tam mahmah hi. Himahleh huchi bang ka tuahtouh khak d ka lau mahmah mai . Ka itna taktak kua mah kiang ah ka pe ngam non kei hi.

Hun leh kumte hong kikheng tou zel in leh hong pailiam zel in ka ta nu kum 3 hong phata hi. Ka pasal pate kiang ah piakkiik ding chih ahi ta, inndongtate toh kihouna bang in ka pekiikta uhi. Kei leng teilor mahmah lai ka hih chiang in lawm leh vualte toh kithauh in nungak bang in kong om tou nonta hi . Lawm leh vualte toh khawmpi bang hoh khom zel in nuam ka sa mahmah mai uhi. Himahleh ka lungsim khat bel a nuam thei taktak kei a, ka lungsim hon kam khat om hi in ka thei hi. Lawmte toh bang hun nuam zatna d tam thei mahmah mai hi. Himahleh kei bel nuamsa d hi mah le ung nuam ka sak theihlouhna khat om veve a, lawmte kiang ah le ka kihel tam law ut kei hi.

Nidang chi mai leng ka pasal neihma khong in ah lawm leh vual hita leh innsung hita leh nuam ka sa thei petmah mai a , lawmte toh bang ka kithuah tam thei mahmah mai ua biakinn khong ah la zil chih bang ka lunglut petmah mai hi. Himahleh tu’n bel utlou le ka hi kei a nidang a ka school kaipih leh ka kithuahpihte khong ka muhchiang in ka zak ata a, ka zum petmah mai hi. Hunte hong kikheng in hong pai liam zel a ka nu leh pa leng hong tek mahmah mai ta uhi . Ka naute lah school kai zel ahihman un kei nasep ka hahpan mahmah kuul hi. A poimoh ahih kei leh Pathian Ni chih louh loulam ngen ah hun zang in kho-ul kai niiuniau in hun ka zangbei zel hi. Nitak chiang in ka naute laisimna ah ka va tu zel a, bawite o lai hoih tak in hon sim un o , kei na u uh lah hichi mai ka hihchiah nou kon muanpen leh ka kingakna pen nou na hi uh o, chih khong in ka hilh zel hi. Amau bang le nungak nou panpan noibawk panpan sim ahi ua, nitak bang le lengla ka hau thei mahmah mai uhi.

A khen chiang bang in ka kingaise thepthup a, sih bang ka ut maimah hi. Hi’nlah ka lungsim ah hiai hong om zel a, Pathian in ngaihdam theilou neilou ahi kisik in ama kiang ah ngahidam ngen leng hon ngaidam d ahi chih ka ngaihtuah a huchi in amah kiang ah thumna ka nei a “Toupa o na mitmuh in ching zoulou leh takzoulou ka hi. Nu-le-pa leh nang hon dong masa lou in kei deihna kia in kon na pai a, pasal kon na neikhialta. Toupa nang bangkim hihthei na hi . Tualthatte, angkawmte, gutate ngaidam theitu nang na hi, Toupa. Huai ziak in Toupa na mitmuh a ka thil hihkhelh teng na kiang ah ngaihdamna ka hon ngen ahi. Himahleh, Toupa nang mihoih dite na thei a, a hoihlou dite na thei. Bangkim kei deihna hilou in nang mah thu hihen. Amen.chi in thumna ka nei hi.

Ka thumna neih Pathian in hon dong hi in ka thei a, niteng in ka lungsim a ka puakgikte nuam tuam hiaihiai in ka thei hi. Khang hon kidang tou zel in ka sungkuan un ka sep ngeite uh ka sem zel ua ka pa ahihleh damdoi zuak in a zin khe zel. Ka nu bel tek mahmah ta a inn ah annhuan thei hamham a ka naute school kai tou zel ua kei bel lou ka kuan zel hi. Nitak khat chu ka lawmte hong hoh ua ka inn uah ka pa khualzin a, kou numei teng chauh ka om ua ka chiak/dur mahmah mai uhi. Thuvantang khong kikum in ka chiakchiak laitak un ka innkong uh hong kikiu ging keuhkeuh a, ken le hong lut ou ka chi leh pasal khat nidang a ka school kailai ua ka teacher pa uh Thathang hon na hi . Amah ahihleh Pathian limsak mi leh mihoih mahmah ahihlam kuapeuh in a theih ahi. Saptuam sung bang ale kizang mahmah khat ahi. Himahleh ji khatvei nei a ji in a taisan ahi.

Ka lawmte toh ka chiamnuih zial ua kou le aman le nuam mahmah ei nou toh kithuah ahon chi zel a himahleh mi pautam lua hi khol het kei chih ka thei a, maingap huai khollou bangmah leh maingap huai mahmah mai hi. Ka school kailai thute khong leh thil dangdang khong ka gentouh ua leh zan hong sawt simta a ka lawmte’n le hon paisanta uhi. Sir Thathang bel tu lai kei toh amah chauh ka tu ua gen di bang kithei tuahlou amah la mi pautawm ahih zawk mah toh ka nih bang ua ki-en tuah kha zel nui zel in ka om ua atawp in amah le hong pau khong a, bang sem zel e ? ahon chi a ken le lou kuankuan mai. Nang la anuam tou zel na hia na school kai ka chi a , aman le nuam zel mah e, Ching zansawt gop kon na pai phot mai d o zingchia na lou kuan nang na thou zou kei kha di ahon chi a, ken le mangpha ka va khak a hon paisan nung sawtlou in kei leng ka imut suah sim tak lupnatung ka naihpah a ka lumpah leh ka imu suk pah ngal hi. Zingsang ni suak kilawm tak maite hong suak non a kei leng ka thou a ka ha (teeth) te nawt in ka kihahsiang khit in ann ka huan a ka naute leng hong thou ua amau tuitawi ding in kuan ua ka nu bel imu lai hi.

Hunte tuibang in hong luang zel in singnahte hong pakpaalh zel hi. Kei leng ka kum hong upa simta a nu leh pate’n hon gen khol kei mah leh uh pasal neih non chu hun ka sa mahmah ta mai hi. Himahleh pasal ka neih khelh non khak ding ka lauh man in kuamah kiang ah itna taktak ka pekhe ngam kei a, hon it hon ngai tangval melhoih pipi hausa pipi le a tam mahmah mai hi. Himahleh thil khatvei hihkhial in saupi daih ahihman in ka lungsim ah lauhthongna ngen in a dim hi. Sir Thathang ahihleh hon ngai ahi chih chu ka thei himahleh mi pautam ahihlouh ziak in hon gen ngamlou ahihdan le ka thei chian mahmah mai hi . Himahleh kei bel lauhthongna ngen toh kidim ka hihman in ama kiang ah le ka itna ka pe ngam tuan kei hi. Nu leh pate’n le hon deih sak uh ahi chih le ka thei, kei pen muanna himhim ka neih theih nonlouh ziak ahi.

Hun leh nite hong pailiam zel in nitak khat ka sungkuan ua ann nekhin ka omlaitak un sir Thathang pate singpi khai in kei hel di’n on kuan uhi . Ka pate’n lupna pindan (bedroom) lam ah kou hon sawl ua inndongta bang zah hiamte toh hong kihou uhi. Ken bel a kihou lai tak un bangmah dang kon na ngaihtuah tuan kei a , pasal ka neih khelh khak d lauhthawngna ngen in ka dim a ka diip bang akaw zezen hi. Himahleh nu leh pa inndongtate thupukna bangbang ka la mai d chi in ken le thupukna kon na bawl tei sam hi.

Huchih nung sawtlou in singpi hawm ua singpi a dawnzoh un hon paisan uhi . Kou le ka potkhia ua kua mah pau leh kihou le ka omkei ua ka dai de da mawk uhi.. Zansawt simtak toh ka naute toh lum dia ka kisak ua leh ka pa’n hon sam a,  kei leng ka vapai pah a ka nau leh ka nute’n  bel hon na lupsan ua, ka pa kiang ah pa bang d a / ka chi pah hi. Den a na sir Thathang pate hong hoh ua singpi khai a a singpi hon a dawn sak mai ka hi uh Ching nang bang ngaihdan na nei a ? hon chi a, kei le chu ka lungbuai mahmah mai a sawtlou khol zek in huchi in ka dong kiik non hi.

Pa naupang neu chik ka hih a kipan in na hon vak khanglian tou a pa tuun pasal nihveina nei thei di tan bang a na hon itna leh na zahngaihnate ziak in na hon pi leh na hon enkol tou a, pa ka pa chu ka leitung hinsung a ka Pathian na hi ziak in pa kei lemsakna bang hilou in nang lemsakna bang in ken le kon pom di, Pa chi in ka dawng hi. Huai zoh in Pa chikchia kiteng di chi uh a , chi’n ka dong ngal hi. Aman le zinghal Pathian Ni chiah chi. Bawi ka thu na mang a ka kipak lua bawi nupa hoih na hih thei na di ua na pasal na mai-et leh a sungkuante na mai-et Pathian limsak d nu leh pa na zahtak d , huai poimoh pen ahi mangngilh het ken o ahon chi a, ken le, awle pa chi in ka lumta uhi.

Zingkhuate hong vak non in kiginni (saturday) hong hita a huai ni chu kipak lah bang kipaklou lah bang chih d hia, ka lungsiam ah le ngaihtuah mumal le ka neikei hi. Huchia innkong tau a ka tut-tut leh ni hong tum dek petmahta a, kei leng innsung ah ka lut a, ka innkuante tengteng leng a om vek ua ka innsung uh abanban in ka enkawi velvel hi. Ka nu leh pa leh ka naute ka en zel a ka innsung uh khiaklah huai ka sa petmah maita a, a ziak chu ka pasal di pa bang khamthei hih khong hi zel leh innsung mah a nawkiik zel ngai d chih khong ka ngaihtuah chiang in ka zum kholh mahmah mai hi. Huchia ka omlai tak in ka nu’n , “ann nek hun, hong ne ou” hon chi a ka kiguih zot zezen a ken le ann ka va ne sam a himahleh ann le ka duh tha a suak zezen kei hi.

Zankhua hong mial nawnta a lum di’n ka kisata ua ka lupnatung ka ngai mahmah mai. Himahleh Pathian in mihing hon na siam in mikhat chauh a om ding deihlou in a ompih dleh a kithuahpih di’n numei a piak ahi huai ziak a sir Thathang leng amah chauh a om ding Pathian in deihlou a koppih ding a kei hon siam ahi chi in ka ngaihtuah a ka lungmuang deuh hi leh kilawm a, ka imu suk ngal hi. Khua hong vak nawn a ann te huan inn ann ka nek zoh un kiteng di’n ka kisata ua kitenna hun hong tung di ahi ta . Himahleh ka lungsim a nuam mahmah mwak a ka nuih mai mahmah mai hi. Biakinn lam mahnoh in kong pai ua, biakinn sung ka lut un Pathian dan siangthou in kitenna ka hon neita uhi.

Kitenna ah bang mah buaina omlou in Pathian hehpihna ziak in ka zou thei uhi . Tanau laina insak inkhang uleh nau nu leh pa pi leh pute’n deihsak tak in hon uap na thu ka pa’n kipah thu kikhop top in a gen khonung phing hi. Ann nek khawmna le ka bawl ngal ua khozang mipi in field ah ann ka ne sosouh mai ua nuam mahmah mai hi. A kawm lak khat lam a ju dawn hawn pawl, chiamnuih bawlpawl chi kho ka om ua nuam ka sa mahmah mai uhi. Pathian hehpih nate ka dong lua chih ka kithei hi. Ann te ne khin in innlam chiat ah ka paita uh

Ni tak ka hong lumta ua kei bel Pathian kiang ah kipahthu gen nuam na ngen in ka dim hi. Zan ka lup dek in Pathian kiang ah huchi in kipahthu genna leh mailam hun hong pai tou zel di te a thumna ka nei hi ”ka pa uh van a om na hehpihnate kou tung ah na hon suah tou lai a ; pa,na hoihnate koute a di’n thupi mahmah mai hi. Ka tung ua na hoihnate kou te’n chik mah chiahkon dinzou ngeikei di uh pa, huai lou in kei mahmah bang le hun sawt kuam tak lungkham mangbang a ka omalai in,na hehpihna leh na zahngaihna te na hon lang sak a ka hunlu te mangngilh thei ding in koppih ding pasal hoih tak na hon pia a pa na tung ah kipak in kipah thu ka hon gen ahi. Huai lou in maban hun hong pai tou zel di ah nupa kituak leh mite ettontak ka hong hih theina ding leh nang mah tangthupha tang koupih ding in hon vualzawl in.Bangkim nang mah deihna bang hi zaw hen .Amen. ”  chi in thumna ka nei hi

Ka thumnate Pathian in hon lohching sak tou zel a lohchinna bang ka ngah tungtuan thei a, tuailai khompi lai 1vei in zong deihsakna toh nupa kituak lam a lawmman (price) bang ka ngah zezen uhi. Pathian kiang ah kipahthu ka gengen mai hi. Damtheihnate bang in hon tuam a innsung a nuam ka sa mahmah mai uhi. Innsung nuam zaw vangam naipen ahi chih zaw  dik petmah eive maw chih ka ngaihtuah hi. Pathian hehpihna toh ta bang nei ngaihnou toh nunnuam ngabang leng ta uhi.

 …………………..BEITA……………………..

MORAL: Hiai tangthu a kon gelhna ah thei dia hoih ka sak chu.

1. Pathian phok gige i gam tat i kho heina ah poimoh.

2. Ching  pen in nu leh pa thu hon na mang masa hileh gentheihna  thuaklou ding.huai ziak in nu leh pa thumang a poimoh dan agen a. 

3. Ching pen in Pathian a phok ziak in a lampi ah Pathian in a makhua apisak,anuam ahaksa i thuak zong Pathian mah muang a Pathian i phok gige leh Pathian in i lampi a mei hon vaksak a mial akipan hon  hondam ding ahi.

 ~~Hiai tangthu phuah tawm ahi. Nang min pen ahoih lou pen ase pen ahih khak leleng hon na ngaisiam di’n kon ngen ahi~~simtute tengteng tung ah kipahthu ka gen ahi.

~~~ka kipak~~ ₹

©Siamsinna leh Vakiangbu